Abituriyentlarning Oliy o‘quv yurtlariga
tayyorgarlik darajasini tekshirish sinovi
Biologiya Kimyo Ona tili O‘zbekiston tarixi Matematika 1 – nazorat sinovi
Yo‘nalish: tabiiy A variant
Savollar kitobi raqami: 111
Тoshkent – 2021
Biologiya [1]
O‘zaro raqobat uchun tegishli fikr keltirilgan javobni belgilang.
turlar aro shaklida individlarning oziq, yashash joyi, juft tanlash uchun raqobat ko‘rinishida namoyon bo‘ladi
bir turga mansub organizmlar orasidagi raqobat shaklini G.F. Gauze o‘rgangan
konkurensiya har ikki organizm uchun ham zararli bo‘lgan biotik munosabat hisoblanadi
«raqobatni inkor etuvchi prinsip» qonuniga ko‘ra ikkita o‘xshash ekologik ehtiyojga ega turlar birgalikda yashay olmaydi
«Hayotning tuzilish darajalari» jadvalining bo‘sh katagiga mos keladigan atama qaysi qatorda keltirilgan?
Hayotning
tuzilish darajalari
Misol
a
albuminlarning yuqori haroratda denaturatsiyaga uchrashi
b
erkak sutemizuvchilar ko‘payish davrida oila qurish imkoniyati uchun bir-biri bilan olishadi
avlodning 75% i novvotrang tolali o‘simliklar olinadi
3 xil genotipik va fenotipik sinf hosil bo‘ladi
belgilarning mustaqil holda irsiylanishi kuzatiladi
Odamda interferon oqsilining hosil bo‘lishi dominant autosoma geniga bog‘liq. Epilepsiya (tutqanoq) kasalligi esa X xromosomaga bog‘liq dominant belgi hisoblanadi. Ona digeterozigota- li, ota ikkala belgi bo‘yicha kasallangan bo‘lsa, ushbu oilada tug‘ilgan farzandlarning necha foizi interferon oqsili sintezlaydigan, epilepsiya bo‘yicha sog‘lom bo‘ladi?
A) 75 B) 50 C) 25 D) 12,5
𝐼𝐺𝐼𝑔 genotipli organizmda genlar orasidagi
𝐻 ℎ
avlodning 50% i gomozigota dominant
belgiga ega
Vitaminlar yetishmasligi natijasida kelib chiqadigan kasalliklar to‘g‘ri berilgan javobni belgilang.
C vitamin – singa; B1 vitamin – shabko‘rlik
D vitamin – raxit; B12 – beri-beri kasalligi
A vitamin – shabko‘rlik; C vitamin – singa
B1 – beri-beri kasalligi; D vitamin – anemiya
Zigota hosil bo‘lishida avval mitoz, keyin meyoz bo‘linish natijasida hosil bo‘lgan hujayralar qatnashuvchi organizm berilgan javobni belgilang.
qumloq bo‘znochi, archa boltatumshug‘i
norshirach, sunbul
oqquyruq, irbis
relikt yumronqoziq, yulg‘un
Ontogenezining postembrional davrida bilvosita rivojlanish kuzatiluvchi umurtqasiz organizmlar berilgan javobni belgilang.
daryo qisqichbaqasi, chuchuv suv shillig‘i, planariya
aktiniya, jigar qurti, chigirtka
U. Betson tajribasiga asoslangan jarayonni belgilang.
qizil gulli no‘xat bilan oq gulli no‘xatlar chatishtirilganda birinchi avlodda faqat qizil gulli o‘simliklarni paydo bo‘lishi
sariq donli no‘xat bilan yashil donli no‘xatlar chatishtirilganda birinchi avlodda yashil va sariq donli o‘simliklarni paydo bo‘lishi
g‘o‘zada tolaning rangi qo‘ng‘ir, novvotrang, oq formalari uchrashi
bug‘doyning qizil, och qizil, pushti, oq, och pushti formalari uchrashi
masofa 20 morganida bo‘lsa, 𝐼𝑔 genotipli gametalarning hosil bo‘lish ehtimolligi qancha? A) 10% B) 20% C) 40% D) 80%
ℎ
“Qozi dastor” va “Lola” navlari uchun umumiy xususiyat berilgan javobni belgilang.
gultojbarglari changchi va urug‘chini gul ochilguncha o‘rab turadi
chanchilari gultojbarglarining qo‘shilishidan hosil bo‘lgan nayda joylashgan
gulkosacha, gultojlari erkin, changchilari va urug‘chilari cheksiz
gullari to‘g‘ri, ikki jinsli
Quyidagi rasmda nechta turkum(a) va sinf(b)ga mansub gomoyoterm organizmlar keltirilgan?
A) a – 4; b – 2 B) a – 5; b – 2
C) a – 3; b – 2 D) a – 4; b – 3
Adenin dezoksiribonukleotidiga komplementar tarzda uratsil ribonukleotidlari sintezlanishi(a) guanin dezoksiribonukleotid- larining adenin dezoksiribonukleotidlariga almashinishi(b) qanday jarayon deb ataladi?
Kichik va katta Amudaryo qilquyruqlarining kelib chiqishi(a), qirg‘ovulning yettisoy va murg‘ob kenja turlarining paydo bo‘lishi(b) qaysi yo‘nalishdagi tur paydo bo‘lishiga misol bo‘ladi?
a – sipmatrik; b – allopatrik
a – allopatrik; b – allopatrik
a – simpatrik; b – simpatrik
a – allopatrik; b – simpatrik
Yerda hayotning paydo bo‘lishiga oid rasmdagi tajriba qaysi olimga tegishli?
A) L. Paster B) F. Redi
C) S. Miller D) D. Oro
Kserofitlar keltirilgan javobni belgilang.
A) shuvoq, kaktus B) ayiqtovon, qoqio‘t
C) sholi, qamish D) karrak, shirach
Qaysi javobda (+; +) shartli belgisiga mos keluvchi biotik munosabat keltirilgan?