Ma’ruza rejasi Noinersial sanoq tizimlari

К sanoq tizimida hodisa bir vaqtda sodir bo‘lmaydi, ya’ni bir sanoq tizimida bir vaqtda sodir bo‘lgan hodisa ikkinchisida bir vaqtda sodir bo‘lmaydi.

Vaqt oraligining nisbiyligi

K' sanoq tizimida x' koordinatali nuqtada t'1 va t'2 vaqtlarda ikkita hodisa sodir bo‘lgan (t' = t'2 ‑ t'1 vaqt oraligida).

K tizimda esa, shu hodisalar t1 va t2 vaqtlarda sodir bo‘ladi (t = t2 — t1 оraligida).

Lorens almashtirishlaridan foydalanib quyidagilarga ega bo‘lamiz:

Doimo γ birdan katta bo‘lgani uchun, Δt > Δt'. Bu esa, inersial sanoq tizimiga nisbatan harakatlanayotgan soat qo‘zg‘almas soatlarga nisbatan sekin yurishini bildiradi va ikkita hodisa orasidagi vaqtning kamligini ko‘rsatadi.

Uzunlikning (masofaning) nisbiyligi

0 = x'2 ‑ x'1
 = x2 ‑ x1
Doimo γ birdan katta bo‘lgani uchun, l > l0 .
Shu sababli, harakatlanayotgan sterjenning uzunligi tinch holatda turgan sterjenning uzunligidan doimo kichik bo‘ladi.

Tezliklarni o‘zgartirish

Tezliklarni qo‘shishning relyativistik qonuniga ko‘ra, yorug‘lik tezligidan kichik yoki unga teng bo‘lgan ikkita tezlikning yig‘ndisi yorug‘lik tezligidan katta bo‘lmaydi.

K tizimda moddiy nuqta tezlik bilan, K' tizimning o‘zi esa K tizimga nisbatan u tezlik bilan harakatlanayotgan bo‘lsin. К tizimda zarrachaning tezligi tashkil etuvchilari quyidagi ifodalar bilan aniqlanadi:

K tizimda moddiy nuqta tezlik bilan, K' tizimning o‘zi esa K tizimga nisbatan u tezlik bilan harakatlanayotgan bo‘lsin. К tizimda zarrachaning tezligi tashkil etuvchilari quyidagi ifodalar bilan aniqlanadi:

K' tizimda o‘sha zarrachaning tezlik tashkil etuvchilari quyidagilarga teng: