6 – ma’ruza FIZIKA-MATEMATIKA KAFEDRASI 2020 K.A.Bobojonov, D.Sh.Saidov Fizika I
Ma’ruza rejasi
1. Noinersial sanoq tizimlari.
2. Inersiya kuchi.
3. Inersial sanoq tizimlari.
4. Galiley almashtirishlari.
5. Eynshteyn postulatlari.
6. Lorens almashtirishlari.
7. Lorens almashtirishlariga nisbatan harakat tenglamasining invariantligi.
Galiley almashtirishlari
- Ikkita inersial sanoq tizimlarida sodir bo‘layotgan hodisaning koordinata va vaqtini o‘zaro bog‘lovchi tenglamalar. Hodisa sodir bo‘lgan joy (x,y,z koordinatalar) va t vaqt momenti bilan ifodalanadi.
Galileyning nisbiylik prinsipi:
BIRINCHI DIFFERENSIALLASH
IKKINCHI DIFFERENSIALLASH
Berilgan sanoq tizimini tinch holatda bo‘lishi yoki to‘g‘ri chiziqli va tekis harakat qilishini xech qanday mexanikaviy tajribalar orqali isbotlash mumkin emas.
Barcha inersial sanoq tizimlarida mexanika qonunlari bir xil ko‘rinishda bo‘ladi.
Klassik mexanikada tezliklarni qo‘shish qonuni
Galiley almashtirishlarining natijalari:
- ikkita sanoq tizimlarida vaqt o‘tishi birxildir.
t = t' – Nyuton mexanikasida vaqtning absolyutligi.
