Ma’ruzalar matni

7- MAVZU


GIDRABLIK BOG’LOVCHI MODDALAR. SEMENT
Reja:

1. 
   Portlandsementning qotishi.
   
2. 
   Sement toshi korroziyasi
   
3. 
   Portlandsementning xossalari va xususiyatlari
   

1. Portlandsementning qotishi
Qotish jarayoni. Sement suv bilan aralashtirilganda mayin elimsimon modda hosil bo‘ladi va asta-sekin quyuqlashib qota boshlaydi.
Sementning quyuqlanish davri 5-10 soat davom etadi, so‘ng kristallanish davri boshlanadi. Sement gidrominerallarining kristallanish jarayoni muayyan sharoitda yillab davom etadi. Sement gidratatsiyasi murakkab kimyoviy va fizik-kimyoviy jarayonlarni o‘z ichiga oladi. Sement klinkerining har bir minerali suv bilan birikib gidrominerallarni hosil qiladi.
Portlandsement ishlab chiqarish sxemasi
1-giltuproq va ohaktosh karerdan keladi; 2-xomashyoni tayyorlash; 3dozator; 4-aylanma xumdon; 5-yoqilg‘i uzatish; 6-klinkerni uzatish; 7-klinker omborxonasi; 8-gipsni maydalash va dozirovkalash; 9-gips omborxonasi; 10klinkerni (gipsni) maydalaydigan quvursimon tegirmon; 11-pnevmatik nasos; 12-kompressor; 13-sement omborxonasi (siloslar); 14-sementni qoplash.
Gidratatsiya jarayonining boshlanish bosqichida alit suv bilan reaksiyaga kirishishi natijasida kalsiyli gidrosilikat va gidrooksid hosil bo‘ladi:
2(3CaO^.SiO₂)6H₂O3CaO^.2SiO₂^.3H₂O3Ca(OH)₂
Belit suv bilan asta-sekinlik bilan reaksiyaga kirishib, quyidagi gidromineralni hosil qiladi:
2(2SaO^.SiO₂) 4H₂O3CaO^.2SiO₂^.3H₂OCa(OH)₂
Uch kalsiyli alyuminatni suv bilan reaksiyasi quyidagichadir:
3SaO^.Al₂O₃6H₂O3CaO^.Al₂O₃^.6H₂O
Sementning qotishini sekinlashtirish uchun 3-5% (sement massasiga nisbatan) miqdorida tabiiy gips klinker tuyulayotgan vaqtda kiritiladi. Kalsiy sulfati uch kalsiyli alyuminat bilan suv ishtirokida birikib kalsiy gidrosulfoalyuminatini (ettringit minerali) hosil qiladi:
3SaO^.Al₂O₃3(SaSO₄^.2H₂O)26H₂O3CaO^.Al₂O₃^.3SaSO₄^.32H₂O
Sa(ON)₂ ga to‘yingan qorishmada ettringit kolloid eritma xolatida 3SaO^.Al₂O₃ yuzasini qoplaydi, gidratatsiya jarayonini va natijasida sementning qotishini sekinlashtiradi. Ettringit minerali hosil bo‘lishi sement toshining boshlang‘ich mustahkamligini oshishiga sharoit yaratadi.
To‘rtkalsiyli alyumoferrit suv bilan birikib gidroalyuminat va gidroferrit hosil qiladi:
4SaO^.Al₂O₃^.Fe₂O₃mH₂O3CaO^.Al₂O₃^.6H₂OCaO^.Fe₂O₃^.nH₂O
Hosil bo‘lgan gidroferrit sement geli tarkibini tashkil etadi.