Masarykova univerzita

3. 2  Aniela

Aniela jest właśnie przykładem dobrze wychowanej córki. Za każdym razem była posłuszna i nie sprzeciwiała się matce, co można wytłumaczyć dobrocią matki, którą otaczana była od najmłodszych lat. Jest wspaniałą przyjaciółką, zawsze poświęca się dla drugich i stara się im pomóc. W akcie pierwszym, w siódmej scenie żali się nad Albinem i napomina Klarę, że zbyt ostro go traktuje:

„Tak draźnić, dręczyć, to się już nie godzi.“⁸⁴

Jej dobroć można zauważyć także w scenie, kiedy pomaga Gustawowi w pisaniu listu do zmyślonej Anieli. Wspominając wcześniej cytowany urywek Tadeusza Boya-Żeleńskiego z Obrachunków fredrowskich, że Aniela to „cudowne skrzypce czekające swego grajka“⁸⁵, chciałoby się dodać, że to są skrzypce anielsko brzmiące, jak samo imię naznacza, ona jest po prostu anielskim stworzeniem. Panienka jest delikatna, spokojna, wrażliwa i czuła. Kilkakrotnie wzrusza się i jest bliska płaczu. Można powiedzieć, że dziewczyna jest literackim obrazem kobiety idealnej.

„W postaci Anieli Fredro przedstawił bardziej umiarkowaną część […] cech kobiecych. Naiwność, dobroć, łagodność, uległość wobec przyjaciółki najpierw, a potem wobec Gustawa, to podstawowe cechy bohaterki. Zostały one podkreślone w jedynym w całej komedii imieniu. Jedyne to także w utworze imię autentyczne, nieliterackie, bardzo popularne w środowisku ziemiańskim. Imię Anieli nosiła m. in. Panna Trembicka, jedna z młodzieńczych sympatii Fredry.“⁸⁶

Dzięki takiej ilości cech pozytywnych zyskała sobie bohaterka miano »polskiego cielęcia«, którym określił ją Tadeusz Boy-Żeleński: „Aniela jest to najbardziej urocze wcielenie »woli bożej«, jakie kiedykolwiek dreptało na dwóch łapkach w literaturze polskiej; rola niewinno-zmysłowa, harfa kobiecości grająca za samym zbliżeniem męskiej dłoni.“⁸⁷