Masarykova univerzita

2. 2  Elwira

Następna bohaterka Męża i żony to Elwira. Tadeusz Boy-Żeleński przedstawił ją w sposób trochę obrażający, napisał bowiem, że jest „łzawą i nękaną wyrzutami, trochę nudną i niezręczną kochanką, chowającą pliki listów miłosnych za domowym ołtarzykiem.“⁷⁶ Gdyby o mnie ktoś powiedział coś podobne, chyba bym się bardzo obraziła. Bo Elwira bardzo się różni od Justysi, nie tylko z tego powodu, że nie jest taką kokietą, ale nawet nie jest tak zupełnie nudną ani niezręczną kochanką, jak pisze Boy-Żeleński. Moim zdaniem Elwira zakochała się nieszczęśliwie, a nie raz, tylko dwa razy. Elwira jest dobrodziejką i poszukuje szczęścia w życiu. Można to wywnioskować z rozmowy z Alfredem zaraz w pierwszym akcie i pierwszej scenie, kiedy żali się, dlaczgo to on nie został jej mężem:

„Ciebie za męża Elwirze nie dała?
I Wacław może z inną żyjąc żoną
Byłby szczęśliwszy i ona szczęśliwą,
I ja bym jak dziś nie była zmuszoną
Być z nim chytrą i fałszywą.“⁷⁷

Więc można zauważyć, że jest nawet łaskawa, kiedy troszczy się o szczęście męża. Nie chce nikogo skrzywdzić, można by jednak powiedzieć, że jest dosyć naiwna, ponieważ ufa mężczyznom, którzy ją zdradzają. Jest zupełnie inna w porównaniu z Justysią. Elwira utrzymuje romans z Alfredem, bo go kocha, a Justysia chce mieć tylko korzyści. Elwira zwierza się Alfredowi ze wszystkiego, mówi także o „obłudzie, udawaniu, "odgrywaniu" niewdzięcznej roli, o swoistej hipokryzji. […] Oskarża o nie swego męża Wacława, a także o to, że "fałszywie odgrywa" rolę stałego, kochającego i czułego. Wszystko jednak staje się pozorem, okazuje grą, fałszem, gdy znikają »widzowie«“⁷⁸:

„Zawsze zrzędzi, gdyra, łaje.
Albo – ileż mi zawsze nie czynią zgryzoty
Jego fałszywe pieszczoty,
Którymi zwykle obdarza,
Gdy nas kto trzeci uważa.
Rozkosz, szczęście rozpowiada,
Których dozna, kto się żeni,
Ściska, pieści, do nóg pada,
Żonę bóstwem swoim mieni –
Lecz ten, co patrzał, drzwi ledwie zatrzaśnie,
Zaraz miłość, grzeczność gaśnie
I jakby chciał okupić przyjemność tej chwili,
Na tysiąc niegrzeczności natychmiast się sili.“⁷⁹

Jest mi jej żal, bo można zobaczyć, że jest lepsza od swego męża Wacława, który jawnie i cynicznie mówi o „celach swoich teatralnych działań i zachowań“⁸⁰. Dlatego mi się podoba zakończenie pierwszej redakcji Męża i żony, gdzie można zauważyć, że obie kobiety, czyli Elwira i Justysia nie ponoszą tej samej kary. Uważam, że Fredro bardzo ładnie ukazał, że nie można tej samej miary przykładać do kobiety fałszywej i takiej, która zdradza ze szczerej miłości. „Jest ona być może naiwną, czy używając słów Fredry z Zapisków starucha, »głupią« lub nawet »poczciwą«“⁸¹, jednak stwierdziłam, że jest ona dobrotliwa w porównaniu z pozostałymi postaciami występującymi w Mężu i żonie.