Masarykova univerzita

3. 3  Klara

Kiedyś spotkałam się z twierdzeniem, że Klara jest mniej doskonała od swej przyjaciółki Anieli, ale kto mógłby dorównać Anieli, która jest idealną kobietą? Więc myślę, że to jest twierdzenie nieco krzywdzące. Postać Klary jest przedstawiona przez autora bardzo barwnie. Jej zaletami są inteligencja i błyskotliwość, które można zobaczyć niemal w każdej rozmowie. Jest zagorzałą przeciwniczką rodu męskiego i nieustannie kpi z zakochanego w niej »nieszczęśliwego romantyka« Albina. Wie doskonale, że jej obojętność irytuje mężczyzn, dlatego więc w ten sposób się zachowuje. Jest osobą żywą, radosną i energiczną, często odznacza się również sprytem i wesołością, co można zauważyć w akcie pierwszym i scenie piątej, kiedy Radost przedstawia ją Albinowi:

„jak iskra żywa,
Jeżeli westchnie, to wtedy gdy ziewa;
Klara, co spocząć – rzadziej milczeć zdoła,
Sprzeczna z układu, z natury wesoła,
Lęka się smutku, któregoś obrazem.“⁸⁸

Dziewczyna szybko kojarzy fakty i potrafi racjonalnie i logicznie myśleć. Jest osobą błyskotliwą i dynamiczną, rzadko kiedy można było przewidzieć co akurat zrobi lub powie. Mieczysław Inglot w Komediach Aleksandra Fredry charakteryzuje raczej aktorki, które grywały Klarę. Zazwyczaj to były eleganckie brunetki, posiadające stroje zwykle bogatsze i modniejsze od Aniel, czasami nawet w pewien sposób naiwne⁸⁹. Józef Kotarbiński napisał nawet definicję tego pojęcia: „Naiwność Klary polega na tym, że ona właściwie nie wie, dlaczego nienawidzi mężczyzn, bo wbiła sobie tę nienawiść z książek w młodą, niemądrą jeszcze główkę.“⁹⁰ Kornel Ujejski określił tę naiwność „mianem »polskiej prostoduszności«. W ten sposób krystalizowała się koncepcja Klary jako polskiego z natury »bezgrzesznego« dziecięcia, zaplątanego pod wpływem »złych książek« w szkodliwą, ale łatwą do usunięcia manię.“⁹¹

Klara nie respektuje normy zachowania, odrzuca sentymentalne okazywania uczuć, romantycznych »bredni«. W związku z czym można ją porównać do dzisiejszych feministek. W tych czasach jednak wiele krytyków Fredry uznawało ją za jedną z pierwszych emancypantek polskich.⁹²