Matematika o‘qituvchilar uchun metodik qo‘llanma Yangi nashr

32 + 40 = 72
90 – 72 = 18.
Demak, yo‘lni ta’mirlash bir kun-
da yakunlanmagan. 18 m qolgan. 
5. 
O‘quvchilarga yo‘llanma bera-
miz. Ifodalarni yozamiz va qiymatini 
topamiz. Amallarni bajarish tartibi
-
da ishlab kelishlarini aytamiz. 
9 × 5 – 12 = 33
5 × 8 + 39 = 89
80 – 30 – (30 + 20 ) = 0 
3 × 5 + 2 × 4 = 23
122
3.
Usmonning bo‘yi
go‘dakligidan buyon 
necha santimetrga 
o‘s gan?
5. 
Hisoblaymiz.
4. 
Qo‘zichoqlarning tuyoqlari jami nechta?
15
33
+ 40
43
21
+ 5
10
20
+ 13
76
22
+ 1
11
13
+ 12
31
12
+ 6
Qavsli va qavssiz sonli ifodalar
5-dars
1.
Hisoblaymiz.
32 + 9 × (19 − 16)
5 × 9 − (18 ÷ 6)
2.
Sonli ifodalarni so‘zlar bilan yozamiz.
(7 + 3) − 4 7 va 3 ning yig‘indisidan 4 ta kam.
4 + (7 × 3) (8 × 3) ÷ 4 (6 + 2) × 5
4 oylik
55 cm
3 yosh
70 cm
5 yosh
85 cm
3.
Narsalar uzunliklari necha santimetr?
123
4.
Yo‘lni ta’mirlash bir kunda yakunlandimi?
Kunning 1-yarmida: 32 m
Kunning 2-yarmida: 40 m
Yo‘l uzunligi: 90 m
5.
Hisoblaymiz.
9 × 5 − 12
80 − 30 − (30 + 20)
5 × 8 + 39
3 × 5 + 2 × 4
Harfli ifodalar
6-dars
Harfli ifoda harflar, sonlar va amallardan tashkil topadi. 
a + 7
9 − 
x
b − 10
18 − y
Bosma Yozmasi
Talaffuzi
A a
A a
a
B b
B b
be
Bosma Yozmasi
Talaffuzi
X x
X x
iks
Y y
Y y
igrek
Harfli ifodalarda ko‘p uchraydigan lotin harfl ari :
@edurtm_uz

---

A
b
D
112
6-DARS: 
HARFLI IFODALAR
Maqsad:
harfli ifoda tushunchasini, harfli ifodalarning o‘qilishi va yozi
-
lishini biladi.
Yangi mavzu bo‘yicha tushuncha beramiz. Harfli ifoda harflar, sonlar va 
amallardan tashkil topadi. Masalan:
a + 7
9 – x
b – 10.
Harfli ifodalarda lotin harflari ko‘p uchraydi. Berilgan ifodalarni namuna 
asosida o‘qiymiz va yozamiz. Eslatma!
 
Faqat lotin harflaridan (a, b, x, y) foyda
-
lanamiz. Boshqa harflar ham ishtirok etishi mumkin, lekin ular bilan yuqori 
sinflarda tanishamiz.
1.
1) x va 5 ning yig‘indisi
2) 10 va y ning ayirmasi
Yozilishi: x + 5
Yozilishi: 10 − y 
O‘qilishi: iks qo‘shuv besh
O‘qilishi: o‘n ayiruv igrek
3) a va 43 ning ayirmasi
4) b va 55 ning yig‘indisi
Yozilishi: a − 43
Yozilishi: b + 55
O‘qilishi: a ayiruv qirq uch
O‘qilishi: b qo‘shuv ellik besh
2. 
Berilgan topshiriqni og‘zaki bajaramiz. Harfli ifodalar qanday o‘qiladi? 
Berilgan ifodalarning qaysilari harfli ifodalar? Ularni o‘qiymiz. 
x + 5
x va 5 ning yig‘indisi
O‘qilishi: iks qo‘shuv besh.
13 + b 13 va b ning yig‘indisi O‘qilishi: o‘n uch va b ning yig‘indisi.
23 + a 
23 va a ning yig‘indisi.
O‘qilishi: yigirma uch va a ning 
yig‘indisi.
a – 9
a va 9 ning ayirmasi. 
O‘qilishi: a va to‘qqizning ayirmasi.
3. 
Topshiriqni o‘quvchilar bilan 
birgalikda bajaramiz. Rasmlar o‘rni
-
ga sonlar qo‘yib ifoda tuzamiz va 
qiymatlarini topamiz: