Mavzu : epigrafik manbalar yordamida tarixni o’rganish reja: 1 epigrafika haqida malumot

Ishlab chiqaruvchi xoʻjaliklar (dehqonchilik, chorvachilik, hunarmandchilik), savdo-sotiq munosabatlari yuzaga kelib rivoj topgan sivilizatsiya davri tarixini oʻrganishda esa yozma manbalar birinchi darajali ahamiyat kasb etadi. Bu davr M.ining soni va sifati kishilik jamiyatining maʼnaviy kamoloti, xususan, yozuv va xatsavodning yuksakligiyu qanchalik tarq-algani va yozma M.ning saqlanish holatiga bogʻliq boʻlgan. Shu boisdan bizning davrimizgacha, ayniqsa, qad. yozma manbalar oz saqlangan boʻlsa, keyingi tarixiy davrlar uchun xos hisoblangan tosh, sopol, qayin poʻstlogʻi, pergament va qogʻozga bitilgan, shuningdek, bosma asarlar keng tarqalgan.

Oʻzbekiston bugungi kunda epigrafika yodgorliklari miqdori va noyobligi jihatidan Markaziy Osiyoda yetakchi mamlakat ekani aniq, ularning aksar kismi oldin oʻrganilmagan. Ijodiy guruh koʻp yillar davomida ushbu noyob yodgorliklar yozuvlarini sinchiklab oʻrgandi va tadqixotlarining ilk natijalarini „Oʻzbekiston obidalaridagi bitiklar“ nomli koʻp jildlik nashrga jamladi. Mazkur keng koʻlamli tadqiqot loyihasining ilmiy-madaniy axamiyati va qiymatini jahonning yetakchi olimlari bergan ijobiy taqrizlari va yuksak baxolarida xam kurish mumkin. Xalkaro kitob koʻrgazmalarida albomlarning namuna tarzida nashr qilingan nusxalariga katta qiziqish bildirildi. Mana yuz yildirki, kuplab mutaxassislar ushbu bitiklarni tadqix qilishga urinib kelmoqdalar. Maxoratli ustalar tomonidan bitilgan asriy monogramma va boshqa matnlarning toʻgri talqini borasida yuzaga kelgan ilmiy munozaralar bugun xam davom etmokda. 

 Ammo qadimiy uzbek zaminida joylashgan tarixiy obidalardagi bitiklarni oʻrganish shu paytgacha toʻlaligicha amalga oshirilmagan, shu bilan birga chop xam etilmagan.ishlarni amalga oshirish, shuningdek, ana shu yodgorliklarning mamlakat, mintakatarixida tutgan munosib oʻrnini qaytarish imkoniyati yaratib berildi. Takdim etilayotgan turkum yirik loyixaning birinchi bosqichi yakunlarini oʻzida mujassam etgan boʻlib, bu borada ishlar yana davom ettiriladi va keyingi jildlar butun Oʻzbekiston obidalaridagi urganilmagan kitoba bitiklarni qamrab oladi. Shu boisdan xam ushbu nashr O'zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining 25 yilligiga bagʻishlanadi. Ushbu nashrga Toshkent shahri meʼmoriy obidalaridagi yozma bitiklarning bir qancha noyob namunalari kiritildi. Bitiklarning xatga qismi ilk bora tadqiq qilinib, nashr etilmoqda. Bu kitob mutaxassislar va keng kitobxonlar ommasiga, turli davrlarda mamlakatimiz poytaxti Toshkent shaxri tarixi bilan qiziquvchi kishilarga yetarlicha foydali manba boʻlib qoladi.