Mavzu: 7-sinfda o'quvchilarni mutatsiya jarayonini xisobga olgan holda qo'shiq o'rgatish uslublari kirish I bob. Bolalarda vokal apparati va kuylash faoliyati turlari

Kurs ishining maqsadi: 7-sinfda o'quvchilarni mutatsiya jarayonini xisobga olgan holda qo'shiq o'rgatish uslublari haqida ma’lumot berish.
Kurs ishining vazifalari:

• 
  umumta’lim maktabi yoshidagi bolalarning ovoz xususiyatlari
  
• 
  7-sinf o’quvchilarining qo’shiq kuylash imkoniyatlari
  
• 
  o’g’il bolalar ovozining mutatsiya davri
  
• 
  mutatsiya davrida ovoz buzilishi sabablari
  

Kurs ishining tarkibi: Kurs ishi kirish, 2 bob, xulosa va foydalanilgan
adabiyotlar ro‘yxatdan iborat.

I BOB. Bolalarda vokal apparati va kuylash faoliyati turlari
1.1. Umumta’lim maktabi yoshidagi bolalarning ovoz xususiyatlari

Vokal apparatining faoliyati uchun bolalar o'tirgan yoki tik turgan holda qo'shiq aytishidan qat'i nazar, qo'shiq aytishga munosabatni kuzatish muhimdir.

Bolalar, o'smirlar va yoshlar bilan ishlashda tovush chiqarishning asosiy usuli yumshoq hujum bo'lishi kerak. Yosh bolalar uchun qattiq hujum qabul qilinishi mumkin emas. Qattiq hujum faqat ba'zan, alohida tasviriy qurilma sifatida mumkin. Ovoz ishlab chiqarishning doimiy usuli sifatida qattiq hujumdan foydalanish nafas olishning bir xil ishini buzadi, ovoz paychalarining ishiga salbiy ta'sir qiladi.
Bolalar ovozi apparatining tuzilishi va hushovozlikning shakllanish xususiyatlarini chuqur o’rganish bolalar ovozini saqlash va tarbiyalash uchun ma’lum metodika ishlab chiqishni zarur qilib qo’ydi. Bu ikki tushunchani (bolalar ovozining shakllanish va uni saqlash tushunchasini) bir-biridan ajratib bo’lmaydi. Chunki, bolalarni qo’shiq kuylashga to’g’ri o’rgatish ovozni saqlashning eng muhim usulidir, demak umumiy ta’lim maktablarida musiqa tarbiyasini amalga oshiruvchi musiqa o’qituvchilarining roli juda kattadir. Bolalarni qo’shiqsevar qilib tarbiyalash, o’qituvchilarning malakasiga, bolalar ovozidagi xususiyatlarni bila olishiga, qo’shiqqa o’rgatish metodikasini qanchalik egallaganligiga bog’liqdir. Maktab yoshidagi o’quvchilarning ovoz pardalari katta odamlar ovozi pardalaridan 2 - 2,5 marta kichikdir. O’quvchilar ovoz pardalarining tebranish amplitudasi qisqa va tez harakatlanishi tufayli ular ovozi ingichka, yengil, nozik va registr jihatidan ancha yuqori bo’ladi.
Musiqiy tarbiya ishini to’g’ri qo’yib, o’quvchilarning yoshiga va ovoziga mos qo’shiqlarni kuylatish natijasida ularning ovoz apparati yaxshi rivojlanadi. Bunday holda qo’shiq repertuarlarini tanlashda o’quvchilarning quyidagi ovoz diapazoni normalariga rioya etish tavsiya etiladi.
Bolaning shaxsiyatini shakllantirishning asosiy vazifasi - bolaning har tomonlama va uyg'un rivojlanishi. Bu vazifani musiqiy ta'lim bajaradi. N.K. Krupskaya san’atning bola shaxsini tarbiyalashdagi ahamiyatini shunday ta’riflaydi: “Biz san’at orqali bolaga o‘z fikr va tuyg‘ularini chuqurroq anglashi, aniqroq fikrlashi va chuqurroq his etishiga yordam berishimiz kerak...” Shularga asoslanib, pedagogika. qoidalari, musiqiy ta'lim va rivojlanish kontseptsiyasini belgilaydi.Bolaning shaxsiyatini shakllantirishning asosiy vazifasi - bolaning har tomonlama va uyg'un rivojlanishi. Bu vazifani musiqiy ta'lim bajaradi. N.K. Krupskaya san’atning bola shaxsini tarbiyalashdagi ahamiyatini shunday ta’riflaydi: “Biz san’at orqali bolaga o‘z fikr va tuyg‘ularini chuqurroq anglashi, aniqroq fikrlashi va chuqurroq his etishiga yordam berishimiz kerak...” Shularga asoslanib, pedagogika. qoidalari, musiqiy ta'lim va rivojlanish kontseptsiyasini belgilaydi. Bolaga musiqiy ta'lim - bu musiqa san'atining ta'siri, qiziqishlari, ehtiyojlari va musiqaga estetik munosabatini shakllantirish orqali bolaning shaxsini maqsadli shakllantirish. Bolaning musiqiy rivojlanishi faol musiqiy faoliyat jarayonida bolaning shaxsiyatini shakllantirish natijasidir. Ko'pgina olimlar va o'qituvchilarning fikricha, musiqiy ritm hissi ta'lim va rivojlanishga mos kelmaydi (L.A.Brenboim, K.Sishor, N.A.Vetlugina va boshqalar). Musiqiy ta'limning vazifalari - bola shaxsini shakllantirish, bola shaxsini har tomonlama va barkamol tarbiyalashning umumiy maqsadiga bo'ysunadi va musiqa san'atining o'ziga xosligi va maktabgacha yoshdagi bolalarning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda quriladi.
1. Musiqaga muhabbatni tarbiyalash. Bu muammo bolaga eshitilgan musiqiy asarning mazmunini yanada keskin his qilish va tushunishga yordam beradigan retseptivlikni, musiqiy quloqni rivojlantirish orqali hal qilinadi.
2. Bolalarning musiqiy tajribalarini umumlashtiring. ularni turli musiqiy asarlar bilan tanishtirish.
3. Bolalarni musiqiy tushunchalar elementlari bilan tanishtirish, musiqiy faoliyatning barcha turlarida eng oddiy amaliy ko'nikmalarni, musiqiy asarlarni ijro etishning samimiyligini o'rgatish.
4. Hissiy sezgirlikni rivojlantiring. Sensor qobiliyatlar, ritm hissi, qo'shiq ovozi va harakatlarning ifodaliligini shakllantiradi.
5. Musiqa haqidagi taassurotlar va g'oyalar asosida musiqiy didning paydo bo'lishi va dastlabki namoyon bo'lishini targ'ib qilish, birinchi navbatda tasviriy, keyin esa musiqiy asarga baholovchi munosabatni shakllantirish
6. Bolalar uchun mavjud bo'lgan musiqiy faoliyatning barcha turlarida ijodiy faollikni rivojlantirish: o'yinlarda va dumaloq raqslarda xarakterli tasvirlarni uzatish, o'rganilgan raqs harakatlaridan foydalanish, kichik qo'shiqlar, qo'shiqlarni improvizatsiya qilish, tashabbuskorlik va o'rganilgan materialni kundalik hayotda qo'llash istagi. hayot, musiqa chalish. Qo'shiq ayt va raqsga tush. Bola shaxsini estetik-axloqiy shakllantirish va shakllantirishda musiqiy tarbiya muhim ahamiyatga ega. Musiqiylik orqali bolalar madaniy hayotga qo'shiladi, muhim ijtimoiy voqealar bilan tanishadilar. Musiqani idrok etish jarayonida bolalarning bilimga qiziqishi, estetik didi rivojlanadi, dunyoqarashi kengayadi. Musiqa asboblarida chalgan bolalar odatda boshqalarga qaraganda ko'proq savodli bo'lishadi. Musiqa xayoliy fikrlashni ham, fazoviy tasvirni ham, kundalik mashaqqatli mehnat odatini ham beradi.
To'rt yoshdan boshlab bolalar bilan shug'ullanishni boshlashga arziydi. Muntazam musiqa darslari xotirani yaxshilaydi va bolalarning aqliy rivojlanishini rag‘batlantiradi, deydi kanadalik olimlar. Ular musiqa darslari va diqqatni jamlash qobiliyati o'rtasidagi bog'liqlik mavjudligining birinchi dalillarini olishga muvaffaq bo'lishdi. Biroq, bolalarni cholg'u asboblarini chalishni o'rgatishning dastlabki bosqichi olib keladigan barcha noqulayliklarga qaramay, ota-onalarning oldingi avlodlari o'z farzandlariga musiqiy ta'lim berishga harakat qilishdi. Musiqa darslari nafaqat bolalarning tinimsiz mehnati va irodali sa'y-harakatlarini, balki ota-onalarning cheksiz sabr-toqatini ham talab qilganligi sababli, ulardan bir nechtasi professional bo'lishdi, lekin baribir hammani yoki deyarli hammani o'rgatishdi va buni zarur deb bilishdi.