Mavzu: Asosiy tushuncha va atamalar Kon

Seliklаr vаzifаsi vа jоylаshishigа bоg’liq hоldа - himоyalоvchi, stvоl vа shахtа mаydоnidаgi binо inshооtlаrning zаrаlаnishidаn himоyalаsh uchun qоldirilаdi; qаvаtlаrаrо seliklаr - qаzish ishlаri оlib bоrilаyotgаn аsоsiy gоrizоntlаrdаgi lаhimlаrning ustki vа оstki qismidа lаhimni sаqlаsh uchun qоldirilаdi; blоklаrаrо seliklаr - ikkitа qo’shni blоklаr chegаrаsidа qоldirilаdi.
Razvedka - foydali qazilma konlarini qidirish va ularni baholash bilan bog'liq ishlar (operatsiyalar);
Ular qidiruv (razvedka) yoki kon qazish (ekspluatatsion) lahimlariga ajratiladi. 14 Qidiruv kon lahimlari foydali qazilmalarning zaxirasini, yo - tishini, tarkibiy qismlarini o‘rganish uchun o‘tiladi. Kon qazish ekspluatatsion lahimlari esa foydali qazilmalarni qazib olish uchun ochiq yoki yer osti usulida o‘tiladi.
Konlarni qazib chiqarish uchta bosqichdan iborat:
a) konni ochish;
b) shaxta maydonini qazishga tayyorlash;
d) bevosita foydali qazilmani qazib olish.
Shunga ko‘ra, ekspluatatsion kon lahimlari ham uchga bo‘linadi, ya’ni kapital (kon ochuvchi), kon tayyorlov (zaxiraning bir qismini qazishga tayyorlovchi) va qazish – foydali qazilmani qazib olish lahimlariga bo‘linadi.
Yer qobig‘ida joylashishi bo‘yicha kon lahimlari vertikal, gorizontal va qiya bo‘lishi mumkin. Kon yo‘lagining yo‘nalishini cheklaydigan va yo‘laklarning ilgarilashi bilan doim o‘zgarib, ilgarlab boradigan qazilmaning old devori kavjoy (забой) deyiladi.
Vertikal kon lahimlariga -stvollar, gezenklar, shurflar, ko‘r stvollar, ruda tushirgichlar kiradi. Ularning ayrimlari yer yuzasi bilan bevosita tutashgan va ayrimlari tutashmagan bo‘ladi. . Vertikal stvol bevosita yer yuzasi bilan tutashadigan va koni ochish uchun o‘tiladigan kon lahimidir. Stvollar bosh va yordamchi bo‘lishi mumkin. Bosh stvol shaxtadan qazib olingan foydali qazilmani yer yuzasiga chiqarish uchun xizmat qiladi.
Yordamchi stvol esa yer osti ishchilarini, qurilish materiallarini, uskunalarni shaxtaga tushirish va yer yuzasiga ko‘tarish, shaxtani shamollatish uchun xizmat qiladi.
Stvollar yer yuzasi bilan tutashgan joy stvol og‘zi va uning eng paski qismi zumf deyladi