Mavzu: Bioetanol olish texnalogiyasi

Mirzo ulug’bek nomidagi O’zMU Jizzax filiali ,,Amaliy matematika ’’ fakulteti ,,Biotexnologiya ’’yo’nalishi 150-20 guruh talabasi Asatullayeva Madinaning ,,Bioyoqilg’i olish texnologiyasi’’ fanidan 1-mustaqil ishi

Mavzu:Bioetanol olish texnalogiyasi.

Reja: 1.Bioetanol haqida tushuncha. 2.Bioetanol olish texnalogiyasi. 3.Avlod yonilg`ilari.
Bioyoqilg’ining eng keng tarqalgan turi bu bioetanoldir. Bioetanol - bu fermentatsiya natijasida hosil bo’lgan spirt, asosan shakar yoki kraxmal ekinlarida hosil bo’lgan uglevodlardan, masalan, makkajo’xori, shakarqamish yoki shirin jo’xori. Daraxtlar va o’tlar kabi oziq-ovqat manbalaridan olinadigan sellyulozali biomassa, shuningdek, etanol ishlab chiqarish uchun xom ashyo sifatida ishlab chiqarilmoqda. Bioetanol, asosan shakar yoki kraxmalli ekinlarda, masalan, makkajo’xori, shakarqamish yoki jo’xori donasida hosil bo’lgan uglevodlardan fermentatsiyalash natijasida hosil bo’lgan spirt.
Etanol toza avtomobil yoqilg’isi (E100) sifatida ishlatilishi mumkin, ammo u odatda oktanni oshirish va avtotransport chiqindilarini kamaytirish uchun benzinga qo’shimcha sifatida ishlatiladi. Bioetanol AQSh va Braziliyada keng qo’llaniladi.
2019 yilda global bioyoqilg’i ishlab chiqarish 161 milliard litrni (43 milliard AQSh galon) tashkil etdi, bu 2018 yilga nisbatan 6 foizga ko’pdir va bioyoqilg’I dunyodagi avtomobil transporti yoqilg’isining 3 foizini ta’minladi. Xalqaro energetika agentligi neftga bog’liqlikni kamaytirish uchun bioyoqilg’i 2050 yilga qadar global transport yoqilg’isiga bo’lgan ehtiyojning to’rtdan biridan ko’proq qismini qondirishini ko’zlamoqda.
Biroq, bioyoqilg’i ishlab chiqarish va iste’mol qilish IEAning barqaror rivojlanish stsenariyidan orqada qolmoqda. 2020 yildan 2030 yilgacha IEA maqsadiga erishish uchun global bioyoqilg’i ishlab chiqarish har yili 10 foizga ko’payishi kerak. Kelgusi 5 yilda faqat 3 foiz yillik o’sish kutilmoqda.
Birinchi avlod bioyoqilg’i. Birinchi avlod bioyoqilg’i ekin maydonlarida yetishtiriladigan oziq-ovqat ekinlaridan olingan yoqilg’idir. Zavodda mavjud bo’lgan shakar, kraxmal yoki yog’ biodizel yoqilg’isiga yoki etanolga transesterifikatsiya yoki xamirturush fermentatsiyasi yordamida aylanadi. Ikkinchi avlod bioyoqilg’i. Ikkinchi avlod bioyoqilg’i - bu sellulozali yoki yog’ochli biomassadan yoki qishloq xo’jaligi qoldiqlaridan (chiqindilaridan) olinadigan yoqilg’i hisoblanadi. Yoqilg’i ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan xom-ashyo ekin maydonlarida yoki chekka yerlarda yetishtiriladi va asosiy ekinning qo’shimcha mahsuloti bo’lib hisoblanadi. Ikkinchi avlod xom ashyosiga somon, ko’p yillik o’tlar, o’simlik yog’i chiqindilari, qattiq maishiy chiqindilar va boshqalar kiradi.
Uchinchi avlod bioyoqilg’i. Suv o’tlari suv havzalarida, yerlarda yoki dengizda yetishtirilishi mumkin. Suv o’tlari yoqilg’isi yuqori rentabellikga ega, chuchuk suv resurslariga minimal ta’sir ko’rsatish bilan yetirilishi mumkin, sho’r suv va chiqindi suv yordamida ishlab chiqarilishi mumkin, alangalanish darajasi yuqori, biologik parchalanganda va to’kilganda ekologik jihatdan atrof-muhit uchun nisbatan zararsiz. Ishlab chiqarish ko’p miqdorda energiya va o’g’it talab qiladi, ishlab chiqarilgan yoqilg’i boshqa turdagi bioyoqillarga qaraganda tezroq parchalanadi va past haroratlarda yomon oqadi. Iqtisodiy sabablarga ko’ra, suv o’tlaridan yoqilg’i ishlab chiqarish bo’yicha sa’y-harakatlarning aksariyati to’xtatilishi mumkin yoki boshqa dasturlarga o’tkaziladi.
To’rtinchi avlod bioyoqilg’i. Ushbu bioyoqilg’i klassi elektr yonilg’i va quyosh yoqilg’isini o’z ichiga oladi. Elektr energiyasi suyuqlik va gazlarning kimyoviy birikmalarida elektr energiyasini saqlash orqali amalga oshiriladi. Asosiy maqsad - butanol, biodizel va vodorod, ammo bu metan va butan kabi boshqa spirtli va uglerodni o’z ichiga olgan gazlarni o’z ichiga oladi. Quyosh yoqilg’isi quyosh energiyasidan olingan sintetik kimyoviy yoqilg’idir. Yorug’lik kimyoviy energiyaga aylanadi, odatda protonlarni vodorod yoki karbonat angidridga organik birikmalarga qaytarish orqali olinadi.
Etanol. Biologik ishlab chiqarilgan spirtlar, ko’pincha etanol, kamroq propanol va butanol, shakar yoki kraxmalni (eng oson) yoki sellyulozani (eng qiyin) fermentatsiyalash orqali mikroorganizmlar va fermentlar ta’siri ostida ishlab chiqariladi. Biobutanol (shuningdek, biobenzin deb ataladi) tez-tez benzinni to’g’ridan-to’g’ri almashtirishni ta’minlaydi, chunki u to’g’ridan-to’g’ri benzinli dvigatelda ishlatilishi mumkin. Yoqilg’i etanoli butun dunyoda, ayniqsa Braziliyada eng ko’p ishlatiladigan bioyoqilg’i hisoblanadi. Spirtli ichimliklar yoqilg’isi bug’doy, makkajo’xori, qand lavlagi, pekmez va viski kabi alkogolli ichimliklar tayyorlash mumkin bo’lgan har qanday shakar yoki kraxmaldan olingan shakarlarni fermentatsiya qilish yo’li bilan olinadi (masalan, kartoshka va meva chiqindilari va boshqalar). Etanol benzin o’rniga benzinli dvigatellarda ishlatilishi mumkin: u benzin bilan har qanday foizgacha aralashtirilishi mumkin
Mavjud avtomobil benzinli dvigatellarning aksariyati 15% gacha bo’lgan benzin va benzinli tarkibli bioetanol aralashmalarida ishlaydi. Etanol benzinga qaraganda kamroq energiya zichligiga ega: bu shuni anglatadiki, bir xil miqdordagi ishni bajarish uchun ko’proq yoqilg’i (hajm va massa) talab qilinadi. Etanol (CH 3 CH 2OH) ning afzalligi shundaki, u yonilg’i quyish stantsiyalarida mavjud bo’lgan etanol bo’lmagan benzinga qaraganda yuqori oktan raqamiga ega, bu esa issiqlik samaradorligini oshirish uchun vosita siqishni tezligini oshiradi. Yuqori tog’li hududlarda (siyrak havo) ba’zi davlatlar atmosferaga ifloslantiruvchi emissiyalarni kamaytirish uchun qishki oksidlovchi sifatida benzin va etanol aralashmasidan foydalanishni taklif etdilar. Etanol, shuningdek, bioetanolli kaminlar uchun yonilg’i sifatida ishlatiladi.

E`tiboringiz uchun rahmat!