Mavzu: Biologiya ta’limi mazmunining tarkibiy qismlari Reja

№ Hujayra 
organoidi tasviri 
Hujayra organoidi 
nomi 
Hujayra organoidining 
funksiyasi 
I
1 Lizosoma 
A Hujayraning bo‘linishida 
ishtirok etadi 
II
2 Golji apparati 
V Lizosoma va membranani 
hosil qiladi 
III
3 Membrana 
G Uglevod va lipidlar 
sintezida ishtirok etadi 
IV 
4 Silliq endoplazmatik 
to‘r 
D Moddalarni parchalaydi 
V 
5 Sentriola 
J Oqsil sintezlaydi 

---

VI
6 Mitoxondriya 
Z ATFni sintezlaydi 
VII
7 Donador endoplazmatik 
to‘r 
K Yarim o‘tkazuvchanlik 
xususiyatiga ega 
Javobi: I -3-K; II –4- G; III-5-A; IV-6-Z; V-2-B; VI-7-J; VII-1-D 
To‘qimalar xillarini aniqlang. Jadvaldagi har bir rasm tagidagi qatorga ularga mos 
keladigan raqamlarni tanlang, to‘qimalarning joylashishi va funksiyalarini yozing. 
1) silliq tolali muskul; 2) ko‘ndalang targ‘il muskul; 
3) silindrsimon epiteliy; 4) neyron; 5) yurak muskuli; 6) suyak; 
7) yassi epiteliy 
2 
Suyak- 
larga 
biri- 
kadi 
Tanani 
harakat 
ga kel- 
tiradi 
Nuqtalar o‘rniga mos atamalarni qo‘ying. 
1) Xromosomalar sonining gaploid to‘plamga nisbatan karra ortishiga … 
deyiladi. 
2) Gen, xromosomaning o‘zgarishi –bu… . 
3) Belgilarning xilma-xillik darajasi yoki o‘zgaruvchanlik chegaralari … … 
deyiladi. 
4) 
Tashqi 
muhit 
ta’sirida 
yuzaga 
chiqadigan, 
irsiylanmaydigan 
o‘zgaruvchanlik - bu … … . 
5) Gametalarda sodir bo‘ladigan mutatsiyalar … … deyiladi. 
6) Jinsiy a’zolardan boshqa tana a’zolarida yuzaga chiqadigan mutatsiyalar... 
deyiladi. 
7) Donli va ye m-xashakbop o‘simlik - bug‘doy bilan javdar duragayi ...
bir-biridan uzoq turlarni duragaylash yo‘li bilan olingan. 

---

8) Inson uchun zarur bo‘lgan mahsulotlarni hujayralardan yoki ular 
yordamida olish texnologiyasi ... deyiladi. 
Atamalar: 
1) poliploidiya; 2) mutatsiya; 3) reaksiya normasi; 4) modifikatsion 
o‘zgaruvchanlik; 5) generativ mutatsiyalar; 6) somatik mutatsiyalar; 7) 
tretikale; 8) biotexnologiya. 
Genotipik va fenotipik o‘zgaruvchanlikka keltirilgan misollar raqamini 
jadvalning o‘ng tomoniga yozing. 
1) sigirlar sutidagi yog‘ miqdori ozuqa miqdoriga bog‘liq holda o‘zgarishi; 
2) nilufar gulining suv ostidagi va suv ustidagi barglarining turlicha 
bo‘lishi; 
3) Himolay quyonlarida harorat ta’sirida jun rangining o‘zgarishi; 
4) suv yong‘og‘ining suv ostidagi patsimon qirqilgan barglari; 
5) odamda barmoqlar soninning beshtadan ortiq bo‘lishi 
6) terida pigmentning bo‘lmasligi; 
7) qonning ivimasligi (gemofiliya); 
8) fenilketonuriya. 
Javobi: 
O‘zgaruvchanlik xillari javob raqamlar 
fenotipik 
1; 2; 3; 4. 
genotipik 
5; 6; 7; 8. 
Mustaqil fikr yuritish (muammoli vaziyatlarni tahlil qilish, farazlarni ilgari
surish, avval o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma va malakalarni yangi vaziyatlarda 
qo‘llab, yangi bilim, ko‘nikma va malakalarni egallash, o‘z fikrini 
dalillash).Mustaqil fikr yuritish shaxs hayotida muhim ahamiyat kasb etadi. Shu 
sababli biologiyani o‘qitishning barcha shakllarida, o‘quvchilarda mustaqil fikr 
yuritish ko‘nikmalarini rivojlantirishga ahamiyat berish zarur. 
Mustaqil fikr yuritish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi: 
muammoli vaziyatlarni tahlil qilish; 
farazlarni ilgari surish; 
avval o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma va malakalarni yangi vaziyatlarda 
qo‘llab, yangi bilim, ko‘nikma va malakalarni egallash; 
o‘z fikrini dalillash; 
javobning to‘g‘riligini tekshirib ko‘rish. 
O‘quvchilarda mustaqil fikr yuritishni rivojlantirish uchun o‘qituvchi har bir 
mavzuni o‘rganishda muammoli vaziyatlarni vujudga keltirishi va o‘quvchilarning 
bilish faoliyatini muammoli vaziyatlarni hal qilishga yo‘llashi lozim. Masalan, 
«Loladoshlar oilasi» mavzusini o‘rganishda muammoli vaziyat vujudga keltirilib, 
o‘quvchilarning ikki urug‘pallalilar sinfi oilalarini o‘rganishda o‘zlashtirgan 
bilimlarini yangi kutilmagan vaziyatlarda qo‘llashga imkon yaratishi lozim. 
Jumladan, o‘quvchilarga quyidagi o‘quv topshiriqlarini bajarish tavsiya etiladi. 

---