Mavzu: Biznes va uning turlarini davlat tomonidan ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash siyosati

birinchidan, sanoat korxonalari xodimlarini rag’batlantirib ularni ko'proq 
marketing tadqiqotlarini olib borishga jalb qilish orqali yanga innovatsion 
goyalarni ishlab chiqishga yo'naltirish; 
ikknnchidan, sanoat korxonalarida ishlayotgan yosh xodimlar tomonidan 
yaratilayotgan innovatsion loyihalarni amaliyotda qo'llashdan oldin korxona 
hududiga tegishli joylarda sinov maydonchalarini tashkil etishni yo'lga qo'yish; 
uchinchidan, kichik biznes vakillari va xususiy tadbirkorlar uchun kreditlar 
va ular uchun zarur resurslardan foydalanish imkoniyatini kengaytarish va 
yaratilayotgan innovatsion loyihalarni kreditlash tizimini yaratish; 
to'rtinchidan, viloyatlarning chekka tumanlarida ishlab chiqarishda eng 
muhim omil bo'lgan elektr energiyasi, tabiiy gaz, ichimlik suvi va shu kabi 
kommunal xizmatlar uzluksizligini ta’minlash bilan bog’liq bo'lgan muammolarni 
hal etash; 
beshinchidan, yaratilgan innovatsion mahsulotlar va minitsexlar savdo 
yarmarkalarini tashkil etish; 
oltinchidan, kichik biznesning eksport saloxdatini rivojlantirish uchun zarur 
tashkiliy, xuquqiy, moliyaviy mexanizmlarini shakllantirish va sharoitlarni yanada 
yaxshilash orqali kelgusida chetga xomashyo emao, balki yuqori qo'shimcha 
qiymatga ega tayyor mahsulotni eksport qilishga erishish. 
O'zbekistonda innovatsiya faolshggani yuqori darajada rivojlantirish va 
iqtisodiy samaradorligini oshirish uchun Milliy innovatsion tizim (MIT)ni to'lik 
shakllantirish lozim. Bunda respublikamizda innovatsion iqtisodiyotga o'tish 
kontseptsiyasini va MITni shakllantirish strategiyasini ishlab chiqish zarur. 
SHuningdek, O'zbekiston Respublikasining ynnovatsiya faoliyatini samarali 

---

rivojlantirishga qaratilgan "Innovatsiya faoliyati to'g
,
risida"gi qonunini ishlab 
chiqish va qabul qilish lozim. 
Xulosa o'rnida shuni ta'kidlash lozimki, hozirgi raqobat kuchayib borayotgan 
sharoitda 
kichik 
biznes 
sub'ektlari 
o'z 
faoliyatlarida 
donmo 
yangi 
innovatsiyalarni kullamay, yirik korxonalar bilan hamkorlikni yaxshi yo'lga 
qo'ymay bozorga yangi mahsulot yoki texnologiyalarni kiritishlari mushkuldir. 
Bunda kichik biznes korxonasining boshqaruv faoliyatiga innovatsion 
menejment usul va texnologiyalarini tatbiq etish, amaldagi boshqaruv usullarini 
muntazam ravishda takomillashtirib borish kichik biznes sub'ektining 
kelgusidagi muvaffaqiyatini belgilab beradi 
 
Ko'pgina xorijiy mamlakatlarda kichik biznesning vujudga kelishi va 
muvaffaqiyatli faoliyat yuritishi davlat yordami vositasida ta’minlanadi. Ularda bu 
ishda juda katta ijobiy tajriba to'plangan bo'lib, undan bizning sharoitlarimiz va 
xususiyatlarimizni hisobga olgan holda foydalanish mumkin. 
Ko'pgina mamlakatlarda kichik korxonalar faoliyatini tartibga solishga 
umumiy yondashishlar va asosiy yo'nalishlar xosdir. Ularga quyidagilar kiradi: 
- kichik biznesni qo'llab-quwatlashga yo'naltirilgan maxsus qonunlarni qabul 
qilish; 
- korxonalar faoliyatining umumiy va xususiy tomonlarini (masalan, kichik 
firmalarda boshqaruv usullarini) takomillash-tirishni, biznes bilan shug'ul[Ianishni 
istayottanlarga moliyaviy yordam ko'rsatishni, kichik biznesni rivojlantirishni 
ko'zda tutuvchi ma’lum maqsadga qaratilgan davlat rejalarini ishlab chiqish; 
- kichik biznesni qo'llab-quvvatlashning tarkibiy-tashkiliy xizmatlarini tashkil 
qilish; 
- kichik bizneslarga davlatning moliyaviy yordam ko'rsatishi (Italiyada kichik 
firmalar ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruk-torlik ishlarini moliyalashtirishga katta 
mablag'lar ajratiladi); 
- kichik biznesni kafolatlash va imtiyozli kreditlashtirish firmalarini tashkil qilish 
(Angliyada kichik korxonalarni moliyalashtirishni ta’minlovchi maxsus firmalar 

---

bor, buning ustiga davlat qarzlarining 70% ni kafolatlaydi); 
- kichik korxonalar faoliyatini imtiyozli soliqqa tortishni keng tarqatish (masalan, 
Fransiyada har yili 10000 ga yaqin korxonalar to'liq yoki qisman soliq to'lashdan 
ozod qilinadilar). 
Kichik biznesni qo'llab-quvvatlash sohasidagi ba’zi bir mamlakatlar 
tajribasining qisqacha bayonini keltiramiz. 
AQSH. AQSH 1953-yildayoq butun mamlakat bo'yicha vakillaming keng 
tarmog'iga ega kichikl biznes ishlari bo'yicha ma’muriyat tashkil qilingan edi, 
unda 4 ming xodimlar xizmat qiladi. Bu tashkilot faoliyatining asosiy yo'nalishi 
shaxsiy ishni ochish va olib borishda yordam berish, kichik biznesga kreditlar va 
kafolatlangan qarzlar berishdan iborat. 
O'sha yili iqtisodiyotning monopolistik sektorini davlat tomonidan tartibga 
solishning huquqiy asoslarini tashkil qiluvchi kichik biznes to'g'risidagi qonun 
qabul qilingan. 1986-yilda kichik korxonalarga yangi 
texnologiyalar, 
ilmiy-texnik 
va 
tajriba 
konstruktorlik 
tashkilotlarining 
ishlanmalarini topshirish imkoniyatini ta’minlovchi qonun qabul qilingan. 
Kichik korxonalarga kopchilik yarimhukumat tashkilotlari yordam 
ko'rsatdilar: xizmatlar savdosi sohasidagi siyosat bo'yicha qo'mita, Prezident 
xuzuridagi xususiy tadbirkorlik muammolari bo'yicha maxsus komissiya, sanoat 
raqobatbardoshligi masalalari bo'yicha komissiya va boshqalar. 
Ko'p sonli jamoatchilik tashkilotlari - savdo palatasi, sanoatchilaming 
milliy assouiaijiyasi, savdo, qishloq xo'jaligidagi har xil assouiauiyalar, klublar, 
guruhlar va hokazolar kichik biznesni qo'llab-quwatlashga yordam ko'rsatadilar. 
AQSHda kichik korxonalar soliq imtiyozlaridan foydalanmaydi, ammo 
subsidiyalar, dotatuiyalar, moliyaviy kafolatlar bilan qo'llab-quwatlanadilar.