Мавзу: Бошлангич синфларда "Кейс" технологияси асосида таълим

Pedagogik texnologiya tamoyillari. Asosiy tamoyil-pedagogik texnologiyaning 
O'zbekiston Respublikasida ta'limning uchta turi umumiy o'rta. o'rta maxsus, kasb-
hunar va oliy ta'lim uchun yaratilgan va amaliyotga joriy etilayotgan davlat ta'lim 
standartlari hamda ta'limning boshqa turlari uchun tegishli davlat dasturlari va 
talablarini bajarishga yo'g'rilganligidir. Pedagogik texnologiya tamoyillarining 
manbalari ijtimoiy-ma'naviy o'zgarishlar, yangi pedagogik- psixologik evrilishlar, 
pedagogika-psixologiya va barcha turdagi fanlarning integrativ va differensiativ 
rivojlanishi, dunyo pedagogikasi va milliy (mahalliy) pedagogikaning boy va ilg'or 
tajribasi, etnopedagogika(xalq pedagogikasi)ning tarixiy va zamonaviy merosidan 
kelib chiqadi. Pirovard natijada, pedagogik texnologiya pedagogikaning asosiy 
(«oltin») qoidasini bajarishga, ya'ni ta'lim va tarbiyaning birligini ta'minlashga xizmat 
qilishi lozim. Bunda izchillik, maqsadlilik, umumiylik kabi tamoyillar bilan bir 
qatorda pedagogik texnologiyaning ijtimoiy, falsafiy, metodologik, didaktik. 
pedagogik, psixologik, fiziologik, gigienik, mafkuraviy, huquqiy- me'yoriy, iqtisodiy, 
tarixiy, nazariy va amaliy asoslari ham baravariga qatnashadi. O'qituvchi va 
o'quvchining munosabatiga daxldor tamoyillarning amal qilishi esa o'quv jarayonining 
sifat va samaradorligini ta'minlashning qudratli omilidir. 
Pedagogik texnologiyaning barcha tamoyillari o'zaro aloqadorlikda va bir-birini 
taqozo etgan holda amal qiladilar. 

---

Pedagogik texnologiyaning o'qituvchi (tarbiyachi) tomonidan o'qitish (tarbiya) 
vositalari yordamida o'quvchilarga ta'sir ko'rsatish va bu faoliyat mahsuli sifatida 
ularda oldindan belgilab olingan shaxs sifatlarini shakllantirish jarayoni desa bo'ladi. 
Pedagogik texnologiya amaliyotga joriy etish mumkin bo'lgan ma'lum pedagogik 
tizimning loyihasi bo'lib hisoblanadi. 
Pedagogik texnologiya-ta'lim texnologiyasi, yangi pedagogik tajriba, yangi 
pedagogik texnologiya, axborot texnologiyasi, yangi tajriba, novator o'qituvchilar 
tajribasi, ta'lim metodlari, tarbiya metodlari kabi tushunchalarni qamrab olishi bilan 
birgalikda ta'lim jarayonida oldinga qo'yilgan maqsadga erishishning yo'li, o'ziga xos 
instrumentariy bo'lib hisoblanadi. 
Demak, pedagogik texnologiya didaktik vazifalarni samarali amalga oshirish, shu 
sohadagi maqsadga erishish yo'li. 
Pedagogik texnologiya va o'qitish texnologiyasi o'zaro bog'liq bo'lishi bilan birga 
farq qiluvclii tomonlari ham mavjud. 
Pedagogik texnologiya ta'lim-tarbiya jarayonining hamma sohalarini qamrab 
oluvchi yaxlit tizim bo'lsa, o'qitish texnologiyasi ma'lum fanlarni hozirgi didaktik 
talablar asosida o'qitishning yaxlit tizimini tashkil qiladi. 
Ularning o'zaro bog'liqligi «Ta'lim to'g'risida»gi qonun va «Kadrlar tayyorlash 
milliy dasturi» talablari asosida ishlab chiqilgan davlat ta'lim standartlarida o'z 
ifodasini topgan. 
1. 
Yangi pedagogik texnologiyaning metodik asoslari davlat ta’lim standartlari 
bo'lib hisoblanadi. Davlat ta’lim standartlarida talaba (o'quvchi) egallashi lozim 
bo'lgan bilim, ko'nikma, malakalar mezoni belgilab berilgan. Bilim, ko'nikma va 
malakalar DTS talablaridan past bo'lmasligi kerak. 
2. 
Pedagogik texnologiya va o'qitish texnologiyalarining maqsadi bitta- ijodiy 
tafakkur sohibini yetishtirishdan iborat. Bu maqsad- davlat ta’lim standartlarining 
bosh talabidir. Ta’lim jarayonidagi har bir texnologiya, berilgan topshiriqlar 
o'quvchining ijodiy fikrlashiga va ijodiy rivojlanishiga olib kelsin. Shunday vaziyat 

---

yaratish kerakki, o'quvchi (talaba) o'z xohishi bilan izlansin, tafakkurini rivojlantirsin, 
intilsin, unda fanni egallashga qiziqish uyg'onsin. 
3. 
Har bir mashg'ulotda beriladigan topshiriqlar umumiy vaqtning 20-25% ini 
egallasin, o'quvchining ijodiy tafakkur asosida ish olib borishi esa vaqtning 70-80% 
miqdoriga to'g'ri kelsin. O'quvchi ko'proq amaliy bilimlarni egallasin va undan nazariy 
xulosalar chiqara olsin. 
4. 
O'qitish texnologiyasida bilim berish, bilim olish usulini tanlash va o'rganishga 
katta ahamiyat berish, bilim olishning bahs-munozara asosida amalga oshishini 
ta'minlash. 
5. 
O'qitish usuli-texnologiyasi yangi pedagogik texnologiyalarning asosi bo'lib 
hisoblanadi. 
6. 
Ta’lim jarayonida darslarni bahs-munozara, seminar, o'yinlar, disputlar, 
quvnoqlar va zukkolar musobaqasi tarzida va har xil teatrlashgan vaziyatlar shaklida 
tashkil etish, ya'ni ta'limda tabaqalashtirilgan yondashuvni amalga oshirish lozim. 
7. Ta'lim jarayonining tayanch bilimlarni amaliyotga tatbiq etib, rivojlantirib borish 
asosida va tizimli tarzda tashkil etilishi yangi pedagogik texnologiya va o'qitish 
texnologiyalarining uzviyligini ta'minlovchi - lokal (bitta yo'nalish) holatining samara 
berishiga olib keladi. 
Hozirgi ilmiy-texnik taraqqiyot asrida ta'limni texnologiyalashtirish oldiga bir 
qator vazifalar qo'yilgan. 
Har bir dars ta'lim beruvchi, tarbiyalovchi va rivojlantiruvchi maqsadlarni ko'zda 
tutib amalga oshiriladi. 
O'quv jarayonida motivatsiya, bilish faoliyati, boshqarish faoliyati kabi o'ziga xos 
texnologik vazifalar mavjud:
1. 
Motivatsiya - o'quvchilar diqqatini tortish, ichki tuyg'u-istak, zaruratni 
shakllantirishdir. O'quv jarayonida o'quvchi va o'qituvchi uchun ham asosiy 
harakatlantiruvchi kuch-ichki motivatsiya bo'lishi kerak. 
2. 
Bilish faoliyatida e'tiborni asosan quyidagilarga qarata borish kerak: 
o'quvchilarda tashabbuskorlik, mustaqillik, bilimlarni puxta o'zlashtirish istagini 

---

paydo qilish, zarur malaka va ko'nikmalarni hosil qilishga moyillik tug'dirish, tafakkur 
rivojiga jiddiy e'tibor qaratish va h.k.. 
Boshqarish faoliyat ining vazifalari berilayotgan bilim, ko'nikma va malakalar 
ta’limini tashkil etish bilan bog'liqdir. Darsda qo'llanilayotgan texnologiyalarga 
ularning monitoringi asosida va pirovard natijasi orqali baho beriladi. 
Pedagogik innovatsiya-ta'limga yangiliklarni kiritishdir. Boshqarishda pedagogik 
innovatsiyaga rioya qilmoq zarur. 
Pedagogik texnologiya esa dinamik jarayonlarning in'ikosi sifatida rivojlanadi, 
takomillashadi va vaqt mezonida boyib boradi.