Mavzu: boshqaruv faoliyatida nizolar va

2.4.1. jadval. Muammoli, qiyin va nizoli vaziyatda muloqot olib borish bosqichlari

№	Bosqichlar nomi	Zarur ma’lumotlar	Zarur harakatlar
1-	Kontakt o‘rnatish	yoshi, jinsi, ma’lumoti,	Suhbatdosh haqida
bosqich	Qarshimdagi odam	ijtimoiy mavqei, oilaviy	ma’lumot to‘plash
	kim?	sharoiti, sog‘ligiga
		shikoyatlari, uddalay
		oladigan va uddalay
		olamaydigan vazifalar
		turkumi va h.k
	U qanday holatda	Tananing ochiq yoki yopiq	Kuzatuvchanlik va xodimga moslasha oluvchanlik. Empatiya orqali xodimga yaqinlashish va uning holatini his etish
		holatdaligi, qo‘l va kaftlar
		holati, yuz mimikasi
		ifodasi, bizga nisbatan
		tutgan masofasi va shu
		masofani o‘zgartirishimizga
		bo‘lgan javobi

2 bosqich	Masalani muhokama qilish	Masala bo‘yicha mavjud ma’lumotlarga ega bo‘lish	Faol tinglash, aniqlashtiruvchi savollar berish va suhbatdoshi fikrining asosiy mazmunini takrorlab o‘tish
3 bosqich	Yechim variantlarini izlash	Suhbatdoshi manfaatini doimo yodda tutish va imkoniyatlarni sanab o‘tish	Ikkala tomonni koniqtiruvchi yechim variantini izlash
4 bosqich	Qaror qabul qilish	Hamma mavjud yechimlarni sanab o‘tish va xodim uchun maqbulini asoslash	Xodim manfaatiga yo‘nalganlik

3. 
   Muloqotda idrok jarayoni.
   

Muloqot jarayonida boshqalarga ta’sir etish imkoniyati o‘z haqimizda ijobiy taassurot uyg‘ota olishimizga bog‘liq. Ijobiy munosabatlar shakllangan sharoitda o‘zgaga ta’sir etish imkoniyati katta bo‘lib, o‘zimiz haqimizda ijobiy taassurot uyg‘otish mexanizmlariga taalluqli fikrlarni bayon etib o‘tish lozim. Psixologiya fanida o‘zgada ijobiy yoki yoqimli taassurot uyg‘otish simpatiya deb ataladi, salbiy yoki noxush taassurot qoldirish esa antipatiya deyiladi. Xo‘sh, suhbatdoshda biz haqimizda simpatiya uyg‘onishi uchun nima qilish kerak? Buning uchun ikki shaxs muloqotga kirishganda ularning o‘zaro munosabatlaridagi ko‘zga ko‘rinmas ba’zi bir xususiyatlarni tahlil qilib o‘tish o‘rinlidir. Aynan shu «mayda» xususiyatlar ko‘p jihatdan o‘zgada simpatiya uyg‘otish manbaalari bo‘lib xizmat qilishi mumkin.
Mashhur psixolog A.A. Bodalev tanishuv jarayonida o‘zgalar haqida qay tarzda ma’lumot olinishini aniqlash borasida maxsus tajribalar o‘tkazgan. Aniqlanishicha, boshqa odam idrok qilingan paytda birinchi bo‘lib uning soch turmaklashiga e’tibor qaratilar ekan. Sochdan keyin e’tibor insoning ko‘ziga karatiladi. Ma’lumki ko‘z, o‘z navbatida, inson haqida juda ko‘p ma’lumot beradi. Boshqa tadqiqotlar orqali aniqlanishicha, inson ko‘z qorachig‘ining me’yordan ko‘ra salgina kengayishi o‘zga kimsalarda unga nisbatan jozibadorlik ruhini uyg‘otadi. Aksincha, ko‘z qorachig‘inig torayishi esa atrofdagilarni o‘zidan jerkish kuchiga egaligi aniqlangan. Quvnoq va hayotga zavq bilan qaraydigan kimsalar nafaqat tabassum qiladilar, balki ularning ko‘z qorachig‘i ham noxush his uyg‘otuvchi kimsalarga nisbatan kengroq bo‘lar ekan. Demak, insonning aynan yuz ifodasi simpatiya uyg‘otuvchi birlamchi manba hisoblanadi. Shundan so‘ng insonning tana harakatlari, gavdasini tutishi, yurish turishi idrok etiladi. O‘ziga va imkoniyatlariga ishongan kimsa doim qaddi-qomati tek turadi va hatto o‘zidan faxrlanish hissini yog‘dirib turadi.
Navbatdagi e’tibor qaratiladigan jihat muloqot jarayonidagi kimsaning shaxsiy xislatlaridir. Bir-birining tashqi qiyofasiga e’tibor qaratgan

suhbatdoshlar ma’lum vaqtdan so‘ng «Bu qanday kimsa?», «U qanday xislatlarga ega?» degan savollarga javob izlay boshlashadi.

Aytib o‘tilgan idrok bosqichlari muloqot jarayonida o‘ziga nisbatan simpatiya uyg‘otish asoslarini shakllantirish imkonini beradi. Va kezi kelganda o‘zgalarga nisbatan noo‘rin uyg‘onayotgan birlamchi taassurotlarni yengib o‘tish, ularning ta’sirida chalg‘ib qolmaslik uchun ham imkoniyat yaratadi.