Mavzu: Din va Xurfikrlik

Mavzu:Din va Xurfikrlik

REJA

1.Diniy hurfikrlik
2.Buzg`unchilik g`oyalaridan
Hurfiklikni yo`qolishi
3. Din jamiyat rivojiga asrlar davomida ta’sir etib kelayotgan omillardandir.
4. Diniy mafkura
5.Xulosa
6.Foydalanilgan adabiyotlar

Respublikamiz mustaqillikka erishgandan keyin xalqmizning ma`naviy va madaniy merosiga, tarixiga, ona tilimizga munosabat tubdan ijobiy tomonga o`zgardi. Bizning mamlakatimizda diniy qadriyatlarga erkinlik berildi. Muborak istiqlolimiz tufayli ko`p yillar quvg`inda bo`lgan dinimiz yana ravnaq topa boshladi. Jumladan, siyosiy dunyoqarashlar erkinligi, hurfikrlik, diniy tashkilotlar faoliyatining rivoji topshiga zanin yaratdi.

O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning “O`zbekiston XXIasr bo`sag`asida: xavfsilikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolat- lari” asarida ta’kidlab o`tilganidek, “XX asr ilmiy kashfiyotlar asri, inson koinot sirlari qo`yniga kirib borayotgan asr, axborot va g`oyat ulkan texnikaviy imkoniyatlar asri bo`ldi. Shu bilan birga bu asarning oxiri diniy qadiryatlarning uyg`onish davri, vaznin, behuda urinishlardan holi diniy ma`naviyatga o`ziga xos tarzda qaytish davri bo`lib, qoldi”
Din jamiyat rivojiga asrlar davomida ta’sir etib kelayotgan omillardandir. Shunday ekan, ushbu ta’sirchan targibot vositasidan keng foydalanish istiqlol mafkurasi va ahloqini shakllantirishga, jamiyat a’zolarini zamonamiz talab qilayotgan yuksak fazilatlar ruhida tarbiyalashga ham yaqindan yordan beradi. Lekin, shu bilan birga mamlakatimizda dindan ba’zi doiralarning g’arazli maqsadlariga yetishish vositasi sifatida, hatto mutaassiblik, yani fanatizm yo’lida ham foydalanilayotgani sir emas.
Shu bois prezidentimiz Islom Karimov “O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” deb nomlangan kitobida diniy vaziyatni chuqur his etgan holda e’tiborni odamlarning diniy e’tiqodlari bilan bog’liq har qanday muammo g’oyat nozik ekanligiga, ularning dinining ma’naviy qadriyatlar bilan bog’liq shiorlardan, xususan, Islomni qayta tiklash shiorlaridan foydalanayotgan muayyan kuchlar ko’zlayotgan, dinga aloqasi bo’lmagan siyosiy va boshqa tajavuzkor maqsadlar o’rtasidagi farqni tushunib olishlariga qaratishga erishish zarurligini alohida takidladilar. Darhaqiqat, ommaning chinakam Islomga zid bo’lgan, zo’ravonlikka da`vat etuvchi g’oyalarning mohiyatini atroflicha anglab yetishuviga erishish muhim ahamiyatga ega.
Diniy ekstremizm va terrorizmni jamiyatbarqarorligiga tahdidi. Diniy ekstremizm va fundamentalizm mamlakatimiz uchun jiddiy xavf ekanligini tushuntirib, O`zbekiston Respublikasining Oliy Majlisining XI sessiyasida yangi taxrirda qabul qilingan “Vijdon erkinligi va diniy tashkilot- lar to`g`risidagi” Qonunning moxiyatini qisqacha tushuntiradi. Buning uch- u XI sessiyasida Prizidentimiz I.A.Karimovning so`zlagan nutqi bilan tatanish bo`lishi va bu nutqdagi:“Tarbiyachilar, olimlar, domlalar tomoshabin bo`lib o`tirmasligi lozim.
Farzandlarimizni kim to`g`ri yo`lga soladi, kim ularning ongini tozalaydi, kim ularga haq gaplarni gapirib hayotda o`z e’tiqodiga suyanib yashashni o`rgatadi, tarbiyalaydi?. Yoshlarning to`g`ri yo`l tanlashi-da kim birinchi bo`lib yordam berishi kerak, ularga kim tayanch bo`lishi lozim?- degan so`zlarni keltirib, oilada va maktabda kimlarga quloq solishi, kimlarga ergashishi, ularning Vatan oldidagi, ota – ona oldidagi burchi qanday ekanligini tushuntiradi. So`ngra diniy ekstremizm va fundamentalizm xavfi haqida to`xtalib, XX asr oxiridagi dunyo o`zgarishlarini tushuntiradi. Chunki XX asr oxiriga kelib dunyoda, ayniqsa uning jug`rofiy – siyosiy xaritasida katta o`zgarishlar bo`ldi, jumladan yangi-yangi mustaqil davlatlar paydo bo`lib, jahon hamjamiyatiga kelib qo`shildilar. Ayniqsa xudosizlik g`oyasi doimo olg`a surib, unga amal qilib kelgan sho`rolar saltanatining qulashi va yangi paydo bo`lgan mustaqil davlatlarda demokratik jarayonlarbing kuchayishi qator mamlakatlarda diniy uyg`onishning kelib chiqishida asosiy rol o`ynaydi.
Vaholangki, Islom dini musulmonlarga taraqqiyot yo’lidan yurishni farz qilgan, kishilarni ilmga undagan. Alloh Qur’oni Karimda shunday deydi: “Aytgin, ilmlilar bilan ilmsizlar teng bo’la oladilarmi, albatta bu haqda aqlli kishilargina eslaydilar” (“Zumar” surasi, 9-oyat). Buning yaqqol isbotini Islom olamida tarbiyalagan buyuk mutafakkirlarimiz: Ahmad al- Farg’oniy, Abu Rayhon Beruniy, Muhammad Xorazmiy, Abu Ali Ibn Sino, Mirzo Ulug’bek va boshqa o’nlab allomalarning ijtimoiy- tabiiy fanlar sohasida dunyo ilm ahlini hayratda qoldirgan beqiyos kashfiyotlarni misolida ko’rishimiz mumkin.
Islom dinidagi katta ijtimoiy, tarbiyaviy ahmiyatga ega bo’lgan tomonlardan biri-kishilarning o’z vataniga, o’z xalqiga, uning tarixiy merosi, madaniyati, manfaatlari va istiqboliga bo’lgan munosabati masalasidir. Hadislarda “ Vatanni sevmoq iymondandir” degan chuqur ijtimoiy, falsafiy fikrlar bor. Shariat hukmlarda ham “Vatan himoyasi uchun harbiy hizmatni o’tash” har bir musilmonning muqaddas burchi ekani ko’rsatib o’tilgan. Vatanni sevish-uning tarixi va taqdirini chuqur bilish, qadrlash Vatan, millat manfaatlari yo’lida halol, fidokorona hizmat qilishdir. Vatanni sevish – mamlakatda tinchlik, barqarorlik, totuvlik, ahillik, hamkorlik va hamjihatlik ta’minlanishiga hissa qo’shish, uning mustaqilligini himoya qilishga tayyor bo’lishdir.
Vatan, millat taqdiri va taraqqiyotiga bunday munosabatda bo’lish imonlilik, insonparvarlik va vatanparvarlikning belgisidir. Bunday e’tiqodiy birlik va birdamlik Vatan tarixidagi murakkab, ma’suliyatli davrlarda katta ijtimoiy va tarbiyaviy ahamiyat kasb etadi.
Vahhobiylar targ’ib etayotgan g’oyalari, qilayotgan ishlari yuqorida ko’rsatib o’tilgan maqsadlar va manfaatlarga mutlaqo to’g’ri kelmaydi, ularga butunlay ziddir.
Avvalo shuni aytish kerakki, O’zbekiston mustaqilligini mustahkamlash murakkab, qiyin sharoitlarda amalga oshmoqda. Bizga sovet totalitar tuzumidan og’ir iqtisodiy, ijtimoiy, ma’naviy meros qoldi. Bu qiyinchiliklarni faqat o’zimiz, o’z kuchimiz va irodamizga tayanib, ijtimoiy, milliy hamjihatligimzni mustahkamlab hal etishimiz mumkin.
Din aloqa, bog’lovchilik (kommunikativ) vazifasini bajaradi. Dinning bu vazifasi orqali dindorlarning birligi, jamiyat bilan shaxsning o’zaro aloqasi ta’minlanadi. Bunda muayyan dinga e’tiqod qiluvchi kishi shu dindagi bishqa kishilar bilan bog’liq bo’lishi, urf-odat va ibodatlarni jamoa bo’lib ado etishi ko’zda tutiladi. Cherkov, machit va boshqa diniy tashkilotlar dinning bu vazifasini amalga oshirishga ko’maklashadi, ayni paytda bu holatni nazorat qiladi.
“Hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan diniga e’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qolmaslik huquqiga ega. Diniy qarashlarni majburan singdirishga yo’l qo’yilmaydi”.
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 31-modda
Din jamiyat rivojiga asrlar davomida ta’sir etib kelayotgan omillardandir. Shunday ekan, ushbu ta’sirchan targibot vositasidan keng foydalanish istiqlol mafkurasi va ahloqini shakllantirishga, jamiyat a’zolarini zamonamiz talab qilayotgan yuksak fazilatlar ruhida tarbiyalashga ham yaqindan yordan beradi.
Lekin, shu bilan birga mamlakatimizda dindan ba’zi doiralarning g’arazli maqsadlariga yetishish vositasi sifatida, hatto mutaassiblik, yani fanatizm yo’lida ham foydalanilayotgani sir emas. Shu bois prezidentimiz Islom Karimov “O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” deb nomlangan kitobida diniy vaziyatni chuqur his etgan holda e’tiborni odamlarning diniy e’tiqodlari bilan bog’liq har qanday muammo g’oyat nozik ekanligiga, ularning dinining ma’naviy qadriyatlar bilan bog’liq shiorlardan, xususan, Islomni qayta tiklash shiorlaridan foydalanayotgan muayyan kuchlar ko’zlayotgan, dinga aloqasi bo’lmagan siyosiy va boshqa tajavuzkor maqsadlar o’rtasidagi farqni tushunib olishlariga qaratishga erishish zarurligini alohida takidladilar. Darhaqiqat, ommaning chinakam Islomga zid bo’lgan, zo’ravonlikka da`vat etuvchi g’oyalarning mohiyatini atroflicha anglab yetishuviga erishish muhim ahamiyatga ega.
O’zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazurligida mahalliy va xorijiy manlakatlar ommaviy axborot vositalari vakillari uchun bo’lib o’tgan brifingda aytilishicha “Hizbi Harakati jihod”, “Da’vat ul-Irshod”va “Pokiston islom ulamolari jamiyati” kabi tashkilotlar yordamida O’zbekistonlik (aksariyat Farg’ona vodiysidan) yoshlar Peshovar tumanida joylashgan diniy o’quv yurtlarida “o’qitilmoqda” ekanlar. Barchamizni tashvishga solib, o’ylantirib qo’ygan hamda VAtanimizning osoyishtaligi bilan bog’liq bo’lgan muammolarga ko’proq e’tibor berishimizni taqazo etayotgan narsalardan biri Pokistondagi mazkur yashirin markazlarda Markaziy Osiyodan, asosan Tojikiston va O’zbekistondan 400ga yaqin kishilarning bizniong davlatimizda turli qo’poruvchilik ishlarini olib boorish uchun tayyorgarlik ko’rayorganligidir. Anashunday murakkab sharoitda Vatanimizning har bir fuqarosi barcha o’ylarini, fikri- zikrini bir joyga yig’ib, o’z yurtining kelajagi, tinchligi haqida, xalqimiz istiqboli haqida o’z burchi, oila va Vatan oldidagi burchlari haqida chuqur mulohaza olishlari zamon talabidir.
Prezident haqli ravishda, dinning O’zbekiston fuqarosini tarbiyalashdagi katta imkoniyatlariga ishonadi va “biz din bundan buyon ham aholini eng oily ruhiy ahloqiy ma’naviy qadriyatlardan, tarixiy va madaniy merosdan bahramand qilish tarafdorimiz”, deb ta’kidlaydi. “Lekin biz- deb davom etadi.
I.A.Karimov, - hech qachon diniy da’vatlar hokimyat uchun kurashga, siyosat, iqtisodiyot va qonunshunoslikka aralashish uchun bayroq bo’lishiga yo’l qo’ymaymiz”.
Diniy mafkuraning o`ziga xos xususiyati shundaki, - u tabiiy va ijtimoiy xodisalar mohiyatini ularning o`zidan emas, balki xudoning qudrati bilan tushuntiradi. U hamma narsa va hodisada ilohiy kuchlarning ta‘siri, mujizaviy kuchi bor deb o`qtiradi.
Diniy mafkuraning o`ziga xos xususiyati shundaki, - u tabiiy va ijtimoiy xodisalar mohiyatini ularning o`zidan emas, balki xudoning qudrati bilan tushuntiradi. U hamma narsa va hodisada ilohiy kuchlarning ta‘siri, mujizaviy kuchi bor deb o`qtiradi. Xaqiqiy diniy hurfikrlik irq,millat,jamiyat, vatan,boylik tanlamaydi unda faqat axillik g`olib bo`la oladi
O`zbekiston respublikasida turli din va millat vakillari axillik va totuvlikda yashaydilar.


Xulosa

Men xulosa qilamanki tinchlik hurfikrlikda inson qaysi din yoki millat vakili bo`lmasin u inson O`zbekiston respublikasida diniy hurfikrlik birdamlik g`oyalari aloxida o`rin tutadi prezidentimiz takidlaganidek “YUKSAK MA`NAVIYAT YENGILMAS KUCH” dinda baqquvat insonning ma`naviyati barkamol b`oladi

Foydalanilgan Adabiyotlar ro’yhati


1.WWW.ZIYO.NET
2.WWW.REFERATLAR.UZ
3.WWW.UZVIP.UZ
4.WWW.TALABA.NET