Umuman olganda, daromad oshganda narx ham, sotib olinadigan tovar miqdori ham ozgargandagi yangi muvozanat Rasmdan komolchilar yuqori narxni toproq, yapgina bozorlarda bir vaqtning ozgarib turadi. Iqtisodiy olganda isteladi, aks holda daromadlar ham kamayadi. Balgan talab ham vaqt bozgaradi, masalan, mavsumlar bornini bosadigan tovarlardan birining narxini ozgarishiga qarab talabning oyicha ish haqi, xom ashyo narxi, kapital mablagyishlar ham ozgarishlar taklifga jiddiy tazgarishlar oqibatini tahlil qilishga yordam beradi. 1.6-rasm1da ham talab, ham taklif chiziqlarining ozgarish natijasidagi yangi muvozanat grafigi Bu siljishlar, narxni dan ga oshishiga va tovar ishlab chiqarishni esa, dan ga oshishiga olib keladi. Talab va taklifdagi onalishlarini oldindan aytib berish uchun, talab bilan taklifning narxdan va boshqa parametrlardan boglishi, u organish uchun matematik instrumentdan kengroq foydalanishni taqozo qiladi. Hozirgi vaqtda iqtisodchilar iqtisodiy jarayonlarni olib, bogzgaruvchi bilan erkin ortasidagi miqdoriy bogliq ozgaruvchi oliqlikni ifodalasa, unga bir ozgaruvchilar soni -ta bozgaruvchili funksiyani olamiz: . Bir oliq bolganda, istersatadi. Narx oshganda, talab miqdori kamayadi. Masalan, olgan talab va daftar narxi oliqlik quyidagi jadvalda berilgan.
Bitta daftar narxi, sortasidagi bogliqlikdir. Nima uchun deganda, narx (argument) oliqlik grafik kolishi mumkin (2.7-rasm):
2.1-rasm. Talab va narx oliqlik grafigi Jadvaldagi talab bilan narx oliqlik analitik, yarinishida yoziladi. Ushbu funksiyalardagi va lardan biriga, uning jadvaldagi qiymatlarini qozgaruvchili talab funksiyasi quyidagicha yoziladi:
bu erda va , va parametrlar statistik malganda, talab bolganda, talab boi grafigini olamiz: talab funksiyasi chiziqli bozgarganda, talab ning qiymati tori chiziglganda, talab qiymati ga teng (grafikda u nuqta bilan belgilangan). Tovar narxi ga teng boladi (grafikda bu nuqta). nuqta bilan nuqtani tutashtiruvchi tori chiziq berilgan funksiya uchun talab chizigp osir qiluvchi bir necha omillar asosida aniqlaydi. Misol tariqasida non bozori modelini qanday aniqlanishini qaraymiz. Malgan talab, nonning narxi ga va isteliqdir va bu bogp ozgaruvchidan: non narxi va isteliq. Non pishiruvchilar tomonidan taklif qilinadigan non miqdori nonning narxi dan va unning narxi ga bogrinishda yoziladi. Non bozoridagi nonga talab va taklifning bir-biriga teng boladi. (1), (2) va (3) munosabatlar non bozori modelini beradi.
