Mavzu: G’urumsaroy va Rishton kulolchilik maktabi

Kulolchilik bilan dunyodagi barcha xalqlar shug’ullanadi.Ular
o’ziga xos tomonlari bilan bir–biridan fark kiladi. O’zbek kulolchiligi
uzok tarixga, ajoyib an’analar, shakl, mazmun, ijodiy jarayon va
o’ziga xos uslubga ega. Sopol buyumlar sodda bulsada, uning
ko’rinishi kismlarining anikligi, mutanosibligi, saklanishi,
naqshlarning badiiy joylashishi, shakl va mazmunning birligi,
uygunligi o’zbek kulollarini jaxonga tanitib kelmokda. Kulolchilik
xunari loydan piyola, kosa, tovok, kuza kabilarni tayyorlaydigan soxa
bulib, u uzok tarixga ega.Maxsus tuprokni uta kizdirganda toshsimon
bulib pishishini, undan har xil idishlar tayyorlashni odamlar juda
kadimdan bilganlar.Ular avval loydan idishlar yasab gulxanda kizdirib
pishirganlar.
Tuproq jahonning hamma erlarida bo’lgani uchun kulolchilik
keng tarkalgan bulib, dastlab bu xunar bilan ayollar shugullanganlar.
Kulolchilik charxi miloddan avvalgi 3 ming yillikning boshlarida
ixtiro kilingandan keyin kulolchilik bilan erkaklar shugullana
boshlaganlar. Keyinchalik loydan yasalgan idish–tovoklarni maxsus
o’choq hamda xumdonlarda pishirganlar.
Neolit davrida idishlarning tagi uchlik kilib yasalib erga sanchib
kuyilgan. Eneolit davrida esa Shark mamlakatlarida xamda Kadimgi
Gretsiyada nafis kulolchilik idishlari rivoj etgan va me’morchilikda sopoldan foydalana boshlashgan1. VIII-XII asrlarda kulolchilik O’rta
Osiyoda yaxshi rivojlangan. Buni Afrosiyob va O’rta Osiyo
mamlakatlaridan topilgan kulolchilik buyumlari isbotlab berdi. O’sha
davrda O’rta Osiyo madaniyati tez sur’atda rivojlandi.Yangi kutarilish
davri buldi. Kupgina olim, yozuvchi va mutafakkirlar etishib chikdi.
XIX asrda O’rta Osiyoda tojik va o’zbek xalqlari o’rtasida