Mavzu: ilmiy nazariya. Ilmiy bashorat

Bashorat – bu odamlarning bilish va amaliy o’zgartirish faoliyati o’rtasida bog’lovchi bo’g’in, jamiyat hayotini tashkil qilish va boshqarish vositasi bo’lib xizmat qiladi. Ilmiy bashorat bugungi kundan kelajakka, ma’lumdan noma’lumga yo’naltirilgan bo’lib, bu gneseologik noaniqlikni vujudga keltiradi, binobarin ilmiy ijod jarayonida ilmiy bilish va prognoz qilish amalga oshiriladigan tizimlarning rivojlanish yo’llari prinspial xilma xil bo’lishini nazarda tutadi. SHuning uchun ham bashorat ilmiy bilishda kelajakni mutlaqo aniq bilishni davo qilmaydi. Ilmiy bashoratning ro’yobga chiqish yo’llari har xil bo’lishi mumkin. Bu ilmiy prognoz qiluvchilar tafakkurining o’ziga xosligi, ularning ijodkor shaxs sifatidagi xususiyatlarida yorqin namoyon bo’ladi.
Ilmiy nazariya - atrofdagi tabiat yoki jamiyatda sodir bo'ladigan turli xil hodisalar yoki hodisalar to'g'risida umumiy ma'lumot to'plamidir. Ushbu tushunchaning boshqa ma'nolari ham mavjud. Nazariya - ilgari surilgan g'oyani tasdiqlaydigan, hodisalar va o'rganilayotgan ob'ektlarning tabiatini tavsiflovchi ko'plab kuzatuvlar va tajribalar asosida ishlab chiqilgan qonunlar va tamoyillar to'plamidir. Bundan tashqari, ilmiy nazariya, naqshlarni aniqlash usullari tufayli kelajakdagi voqealarni taxmin qilishga yordam beradi. Ilmiy nazariya falsafiy qarashlar bilan uzviy bog'liqdir, chunki olim yoki tadqiqotchining dunyoqarashi asosan umuman fanning rivojlanish chegaralari va yo'llarini belgilaydi. Har qanday ilm-fan oldidan, o'rganilayotgan mavzularidan qat'i nazar, hal qilishni talab qiladigan ko'plab vazifalar mavjud. Buyuk nazariy olim Albert Eynshteyn ilmiy nazariyalarning maqsadlarini o'rgangan, ularning vazifalari shundan kelib chiqqan. Har qanday nazariya quyida tavsiflangan barcha vazifalarni bajarishi kerakligini tushunish muhimdir. Demak, bu olimlar tomonidan aniqlangan ilmiy nazariyalarning asosiy funktsiyalari:

1. 
   
   Kognitiv - bu har qanday nazariya o'rganilayotgan sohada yangi qonunlarni kashf etishga intilishi kerak. Darhaqiqat, bu voqea sodir bo'layotgan hodisalarning to'liq va aniq ko'rinishini ta'minlaydigan formulalar va qonunlarda aks etishi. Bizni qiziqtiradigan narsalarni bilish va tushunish nimani anglatadi? Ilmiy nazariyaning kognitiv yoki, shuningdek, epistemologik funktsiyasi ushbu ob'ektlarning barcha tashqi va ichki xususiyatlarini o'rganishda aniq asosiy usul hisoblanadi. Ilmiy nazariyaning tuzilishi kognitiv funktsiya nafaqat ob'ektlarning fazilatlarini, balki ular bilan turli xil tabiiy hodisalar yoki ijtimoiy jarayonlar o'rtasidagi aloqalarni (munosabatlarni) ham o'rganishini nazarda tutadi.
   
2.