Mavzu: ish haqi va mehnat munosabatlari

Mehnat shartnomalarining 

tarkibiy tuzilishi
Ish haqi stavkasi
Pensiya fondlari va sog’liqni
saqlashga ajratmalar
Me'yoridan ortiqcha bajarilgan
ishlar uchun stavka
Baholarning o’zgarishini hisobga olib,
iste'molchilik savati qiymatini tartibga 
solish sharoitlari
Dam olish kunlari va 
tanaffuslar
Mehnatning boshqa umumiy va 
tashkiliy shart-sharoitlari
Ishbay ish haqi to’lashda ish haqi miqdori (V) ayrim kasblar uchun tarif 
stavkasida
belgilangan 
haqini
(Vts)

ishlab
chiqarishning 

me'yorlashtirilgan hajmiga (Q
m
) bo’lish orqali mahsulot birligi rassenkasi 

(Mras) aniqlab olinib, keyin u ishlab chiqarishning umumiy hajmi (Q)ga

ko’paytiriladi: 


m

tc

ras

Q

V

M

V = M


ra s

* Q 

---

---

bo’ladi. Kasaba uyushmalari bu maqsadga turli xil yo’llar bilan

erishishi mumkin.
1.

Ishchi kuchiga bo’lgan talabni oshirish:



ishlab chiqariladigan mahsulot yoki ko’rsatiladigan xizmatga talabni 

oshirish;


mehnat unumdorligini oshirish;



ishchi kuchi bilan birgalikda foydalanadigan boshqa ishlab chiqarish

omillari baholarini o’zgartirish. 
2. Ishchi kuchi taklifini qisqartirish:


immigratsiyani cheklash;



bolalar mehnatini qisqartirish;



pensiyalar muddatida chiqishni qo’llab-quvvatlash;



ish haftasini qisqartirishga yordam berish.

3. Kasbni malakali litsenziyalash: 


ishchining ta'lim darajasi, mutaxassislik bo’yicha ish staji, imtihon 

natijasi va shaxsiy tavsiflari bo’yicha.

4. Kasaba uyushmalari jamoa shartnomalari tuzishda monopol holatga ega 
bo’lgan tadbirkorlarga qarshilik ko’rsatish yo’li bilan ham ish haqi stavkasini
oshirishga erishishi mumkin.

Mehnat munosabatlarining barcha tomonlarini qamrab oluvchi 

qonunchilik faoliyati.
Maqsadli ijtimoiy dasturlarni (kam ta'minlangan oilalarga 
yordam, ishsizlik bo’yicha nafaqa, turli ijtimoiy to’lovlar,
pensiya ta'minoti va boshq.) ishlab chiqish va amalga oshirish. 
Ish haqining eng kam darajasini aniqlash va o’zgartirish.
Ishga yollashning umumiy shart-sharoitlarini belgilash. 
Bandlik xizmati (mehnat birjalari) faoliyatini amalga oshirish.
Davlat ta'lim tizimi orqali ishchilarni o’qitish va qayta 
tayyorlashni tashkil qilish.