«Xarajatlar – ishlab chiqarish hajmi - foyda» ko’rsatkichlari tahlili
“Xarajatlar – ishlab chiqarish hajmi - foyda”tahlili bu -
ishlab chiqarish faoliyatini rejalashtirish va nazorat qilishdagi boshqaruvning eng asosiy quroli;
xarajatlar, ishlab chiqarish hajmi va foydaning o’zaro bog’liqligi ta’siri natijasida xarajatlarning qanday o’mumkinligini aniqlash usuli;
bu asosiy modul bo’lib, rahbarlarning qisqa muddatli rejalar qabul qilish imkoniyatini yaratadi;
mavjud bir nechta alternativ variantlar ichidan eng samaralisini tanlab olish imkoniyatini beradi.
Amaliyotda «xarajatlar – ishlab chiqarish hajmi - foyda» ko’rsatkichlarining o’zaro bog’liqligini grafik, turli formulalar yoki jadvallar ko’rinishida ham izohlash mumkin.
“Xarajatlar - ishlab chiqarish hajmi – foyda” ko’rsatkichlarining o’zaro bog’liqligi chizmasi
Bozorni shakllantirish va uni tartibga solish usullarini ishlab chiqish talab, taklif va baho kabi o’zaro aloqador va o’zaro bog’liq bozor elementlarini to’g’ri belgilab olish orqali amalga oshiriladi. Tizimdagi bu elementlar doimo o’zgaruvchan bo’lib, ishlab chiqarish omillari, xarajatlar va daromadlilik kabi omillar ta’sirida bo’ladi.
Mahsulot ishlab chiqarish hajmi va yalpi daromad o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni o’rganish, ishlab chiqarishning «zararsizlik» darajasini tahlil qilish orqali amalga oshiriladi. Bunda har qanday xo’jalik yurituvchi subyekt rahbariyati oldida ishlab chiqarish hajmining «kritik nuqtasini», ya’ni daromad va xarajatlar tenglashgan nuqtani aniqlash muhimdir.
Halkaro amaliyotda «kritik nuqtani» aniqlashning tenglik, marjinal daromad va grafik usullari qo’llaniladi.
“Xarajatlar - ishlab chiqarish hajmi - foyda” ko’rsatkichlari o’zaro bog’liqligining formulada ifodalanishi
