Mavzu: Kiberjinoyat va kiberhuquq Fan nomi

Kiberurush turlari[tahrir | manbasini tahrirlash] 
AQSh Mudofaa vazirligi soʻnggi paytlarda geostrategik
ahamiyatga ega boʻlgan bir qancha voqealar tufayli
kibermakon milliy darajadagi tashvishga aylanganini
taʼkidlaydi. Ular orasida 2007-
yilda Estoniya infratuzilmasiga rossiyalik xakerlar
tomonidan qilingan hujum ham kiradi. 2008-yil avgust
oyida Rossiya yana Gruziya davlatiga qarshi
muvofiqlashtirilgan va sinxronlashtirilgan kinetik va kinetik
boʻlmagan kampaniyada yana kiberhujumlar uyushtirgani
daʼvo qilingan. Bunday hujumlar milliy davlatlar
oʻrtasidagi kelajakdagi urushlarda odatiy holga aylanishi
mumkinligidan qoʻrqib, kiberkosmik operatsiyalar
tushunchasi taʼsir qiladi va kelajakda jangovar harbiy
qoʻmondonlar tomonidan moslashtiriladi.
Kompyuterga yoʻnaltirilgan[tahrir | manbasini tahrirlash] 
Bu jinoyatlar tanlangan jinoyatchilar guruhi tomonidan
sodir etiladi. Kompyuterni qurol sifatida ishlatadigan
jinoyatlardan farqli oʻlaroq, bu jinoyatlar aybdorlarning
texnik bilimlarini talab qiladi. Shunday qilib, texnologiya
rivojlanishi bilan jinoyatning tabiati ham oʻzgaradi. Bu
jinoyatlar nisbatan yangi boʻlib, kompyuterlar mavjud

boʻlgan vaqtdan beri mavjud boʻlib, bu jamiyat va umuman

dunyo ushbu jinoyatlarga qarshi kurashga qanchalik tayyor
emasligini tushuntiradi. Internetda har kuni sodir boʻladigan
koʻplab jinoyatlar mavjud. Bu kamdan-kam hollarda
yolgʻizlar tomonidan amalga oshiriladi, buning oʻrniga u
katta sindikat guruhlarini oʻz ichiga oladi.
Asosan kompyuter tarmoqlariga qaratilgan jinoyatlarga
quyidagilar kiradi:
•
Kompyuter viruslari
•
Xizmatni rad etish hujumlari
•
Zararli dastur (zararli kod)
Kompyuter vosita sifatida[tahrir | manbasini tahrirlash] 
Agar shaxs kiberjinoyatning asosiy maqsadi boʻlsa,
kompyuterni maqsad emas, balki vosita sifatida koʻrish
mumkin. Bu jinoyatlar odatda kamroq texnik tajribani oʻz
ichiga oladi. Insonning zaif tomonlari odatda foydalaniladi.
Yetkazilgan zarar asosan psixologik va nomoddiy boʻlib,
variantlarga nisbatan qonuniy choralar koʻrishni
qiyinlashtiradi. Bu oflayn dunyoda asrlar davomida mavjud
boʻlgan jinoyatlardir. Firibgarlik, oʻgʻirlik va shunga
oʻxshash narsalar yuqori texnologiyali uskunalar
rivojlanishidan oldin ham mavjud edi. Xuddi shu
jinoyatchiga oddiygina vosita berilgan, bu ularning
potentsial jabrlanuvchilar hajmini oshiradi va ularni izlash
va ushlashni qiyinlashtiradi.
•
Firibgarlik va shaxsiy maʼlumotlarni oʻgʻirlash
(garchi bu zararli dasturlar, xakerlik yoki fishingdan
tobora koʻproq foydalansa ham, bu „kompyuter

maqsad sifatida“ va „kompyuter vosita sifatida“

jinoyatlariga misol boʻladi)
•
Axborot urushi
•
Firibgarlik
•
Spam
•
Noqonuniy odobsiz yoki haqoratli kontentni,
jumladan, taʼqib va tahdidlarni targʻib qilish
Tijoriy maqsadlarda (spam) ommaviy elektron pochta
xabarlarini soʻralmagan holda yuborish baʼzi
yurisdiktsiyalarda noqonuniy hisoblanadi.
Fishing asosan elektron pochta orqali tarqaladi. Fishing
elektron pochta xabarlarida zararli dasturlardan taʼsirlangan
boshqa veb-saytlarga havolalar boʻlishi mumkin. Yoki ular
shaxsiy hisob maʼlumotlarini oʻgʻirlash uchun
foydalaniladigan soxta onlayn-banking yoki boshqa veb-
saytlarga havolalarni oʻz ichiga olishi mumkin.