Mavzu: Kompyuterni qismlarga ajratish, tizimli blok qismlari bilan tanishish, kompyuterga qoʻshimcha yangi texnik qurilmalarni ulash

Tizim platasi (motherboard) - qurilmalarni va hisoblashlarni boshqaruvchi 
asosiy 
qurilma 
boʻlib, 
unga 
mikroprotsessor,
tezkor 
va 
kesh 
xotira, 
mikrosxemalari,
kontroller va turli adapter, elektrosxemalar oʻmatiladi. Tizim platasi 
asosan quyidagi qurilmalardan tashkil topadi.
Mikroprotsessor - kompyuterni boshqarish 
va barcha hisob ishlari,
buyruqlami bajarilishini ta ʻminlaydi. Mikroprotsessor turli amallami tez bajarish 
qobiliyatiga ega. Uning tezligi sekundiga 100 million amalga va undan ortiq boiish i 
mumkin. Uning tezligi megagerslarda hisoblanadi va protsessor nomidan keyin 
yoziladi. Masalan, Pentium 700.
Tezkor xotira - protsessor uchun zarur boʻlgan dasturlar va maʻlumotlarni 
saqlaydi. Kompyuter oʻchirilishi bilan tezkor xotiradagi maʻlumotlar oʻchiriladi. 
Qattiq disk (doimiy xotira - hard disk drive) - dastur va maʻlumotlami 
doimo saqlaydi. U baʻzan 
≪vinchester≫ deb ham nomlanadi. Vinchester nomi 
birinchi yaratilgan qattiq disk nomidan kelib chiqqan (1973-yilda IBM firmasi 
tomonidan yaratilgan qattiq disk nomi 
≪30/30≫ boʻlgan va bu mashhur Winchester 
miltigʻining kalibrga oʻxshar edi). Ular hajm va ishlash tezligi bilan farqlanadi. 
Qattiq diskdagi dastur va maʻlumotlar esa oʻchirilmaydi.
Kesh xotira - kompyuter tomonidan dasturlar ishlash jarayonida ko ʻp 
ishlatilgan maʻlumotlami saqlash uchun foydalaniladi. Bu xotira tezkor va doimiy 
xotira oʻrtasida joylashadi.
Kontroller (adapterlar) - ular har xil tashqi qurilmalar ishini taʻminlaydi. 
Ishlash holatlari bilan farqlanadi (video platasi, tovush platasi, tarmoq platasi va ...).
Disk yurituvchilar - bu egiluvchan va kompakt disklardagi maʻlumotlarni 
oʻqish va yozish ishlarni bajaradigan qurilma. 
Kiritish-chiqarish porti orqali mikroprotsessor bilan ma ʻlumot almashinadi. 
Ichki qurilmalar bilan maʻlumot almashinuv uchun maxsus portlar hamda umumiy 
poitlar mavjud. Umumiy portlar 2 xil boʻladi: parallel (LPT1. LPT4) va ketma-ket 
(C0M1, ...,COM3). Parallel portlar kiritishchiqarishni ketma-ket portga nisbatan 
tezroq bajaradi. Har bir poll oʻzining shaxsiy manziliga va raqamiga ega boʻlib, 
ulaming umumiy soni 65536 taga yetadi.