Mavzu: Laplas tenglamasining fundamental yechimiga doir

ASOSIY QISM

Asosiy tushunchalar. Laplas tenglamasining fundamental yechimi

Elliptik tipdagi tenglamalardan eng soddasi va muhimi Laplas

(1)
va Puasson
(2)
tenglamalaridir.
fazoda biror yopiq S sirt bilan chegaralangan chekli yoki D sohani qaraymiz.
Agar funksiya chekli yoki D sohada ikki marta uzluksiz differensiallanuvchi bo’lib, Laplas tenglamasini qanoatlantirsa, ni D sohada garmonk funksiya deyiladi.
Agar funksiya fazo chekli nuqtasining yetarli kichik atrofida, ya’ni markazi shu nuqtada bo’lgan yetarli kichik bo’lgan radiusli sharda garmonik bo’lsa, uni shu nuqtada garmonik deb ataladi.
Agar funksiya cheksiz D sohaning koordinata boshidan chekli masofada yotgan ixtiyoriy x nuqtasida garmonik bo’lib, yetarli katta lar uchun

tengsizlik bajarilsa, funksiya cheksiz D sohada garmonik deyiladi.

fazodagi ikki , nuqta orasidagi masofani r orqali belgilab olamiz, ya’ni

Bevosita tekshirish bilan ishonchhosil qilish mumkinki, ushbu

(3)
funksiya bo’lganda x bo’yicha ham, bo’yicha ham Laplas tenglamasini qanoatlantiradi.
Haqiqatan,

Oxirgi ifodani (1) tenglamaning chap tomonigaolib borib qo’yamiz. U holda

Xuddi shunga o’xshash hol tekshirib ko’riladi. funksiya x va ga nisbatan simmetrik bo’lganiuchun bu funksiya da bo’yicha ham Laplas tenglamasini qanoatlantiradi deb aytishimiz mumkin.
(3) formula bilan aniqlangan funksiyani Laplas tenglamasining elementar yoki fundamental yechimi deyiladi.
Cheksizlikda

baho o’rinli bo’ladi.

Haqiqatan ham, funksiyaning yetarli katta lardagi qiymati qiziqtirayotgani uchun deb olishimiz mumkin.
U holda

tengsizlikka asosan, bo’lgani uchun tengsizlik kelib chiqadi. Bundan darhol

tengsizlikka ega bo’lamiz.
Uqtirib o’tamizki, qiymatlari ikki nuqta o’rtasidagi masofa r ga bog’liq bo’lgan Laplas tenglamasini qanoatlantiruvchi funksiyalar orasida ko’rinishdagi funksiyalardan boshqa funksiya mavjud emas, bunda - o’zgarmas sonlar.
Faraz qilaylik, shunday funksiya mavjud bo’lsin, ya’ni, bu funksiyadan o’zgaruvchi bo’yicha hosilalarni hisoblaymiz:
,

Bu hosilalarni tenglamaga qo’ysak, Laplas tenglamasi o’rniga

oddiy differensial tenglama hosil bo’ladi.
Bu tenglamaning umumiy yechimi

dan iborat.