Mavzu: Majhul nisbat

Mavzu: Majhul nisbat


Darsning maqsadi:

1. 
   Majhul nisbat shakli va uning o‘zlik nisbat shaklidan farqi haqida bilim berish.
   
2. 
   O‘quvchilarni tabiatga muhabbat uyg‘otish.
   
3. 
   O‘quvchilarni mustaqil o‘rganish ko‘nikmalarini shakllantirish.
   

Darsning metodi:

1. 
   Mustaqil o‘qish va suhbat
   

Darsning jihozlari:

1. 
   6-sinf ona tili darsligi
   
2. 
   “O‘zlik va majhul nisbat” nomli ko‘rgazma.
   

Dars mavzuga oid topshiriqlarni bajarish bilan boshlanadi.
1-topshiriqqa ko'ra quyidagi ikki gapda mavjud bo'lgan fe'llar solishtiriladi va ularning egalari aniqlanadi: Sharifa xat yozdi. Xat Sharifa -tomonidan yozildi.
O'qituvchi o'quvchilarni quyidagi savollar asosida topshiriqlarni bajarishga yo'naltiradi:

1. 
   Yozdi-yozildi fe'llari qanday ma'noviy farqqa ega?
   
2. 
   Gaplarning egasi qaysi?
   
3. 
   Ikkinchi gapdagi eganing noaniqligi qanday aniqlanadi?
   
4. 
   Yozdi-yozildi so'zlari qanday shakliy farqqa ega?
   

Javoblar o'qituvchi tomonidan to'ldiriladi va umumlashtiriladi. So'ng 5-8 daqiqa vaqt ichida "Bilib oling", "Eslab qoling" rukni ostidagi yangi mavzuga oid matnlarni mustaqil o'qib, o'zlashtirish topshiriladi.
O'quvchilar mustaqil mutolaani tugatganlaridan so'ng quyidagi savollar asosida yangi mavzuni o'zlashtirish va o'qish jarayonida o'rganilgan bilimlarni sinash va mustahkamlash uchun suhbat o'tkaziladi:

1. 
   Fe'lning majhul nisbat shakli qaysi qo'shimchalar bilan hosil qilinadi?
   
2. 
   Majhul nisbat shaklini yasovchi qo'shimchalarning asosga qo'shilish tartibi qanday?
   
3. 
   Majhul nisbat shakli qanday ma'noni anglatadi?
   
4. 
   Majhul va o'zlik nisbat shakllari qanday uniumiylik hamda farqqa ega?
   
5. 
   Bir fe'l asosdan ham o'zlik, ham majhul nisbat shakli qanday hosil qilinadi?
   

O'qituvchi savollarning ketma-ketligi va izchilligiga, javoblarning aniq va lo'nda bo'lishiga e'tibor qaratadi. So'ng ularning fikrlarini quyidagicha umumlashtiradi: Bajaruvchisi noma'lum boigan harakat yoki holatni ifodalaydigan fe'l shakli majhul nisbat deyiladi.
O'zlik va majhul nisbat shakllari bir xil, lekin ular harakatning bajaruvchisini aniq bildirish -bildirmasligi bilan farqlanadi,
Majhul nisbat shakli fe’l orqali ifodalangan ish- harakat bajaruvchisini aniq bildirmaydi. Masalan, tarandi-taraldi, kiyindi-kiyildi kabi.
So‘ng “kim ko‘p majhul nisbat shaklida fe’llar hosil qiladi?” o‘yini o‘tkaziladi. O‘quvchilar majhul nisbat shaklida fe’llar yasaydilar. Shu asosida yangi mavzu yana bir bor mustahkamlanadi.
108-mashqda o‘quvchilar berilgan gaplardagi fe’llarni qaysi nisbatdaligini qaniqlaydilar va darslikdagi berilgan jadvalga joylashtiradilar.
N a m u n a:

Fe’l asos	O‘zlik nisbatda	Majhul nisbatda
Beza	Bezan	bezal

109-mashq topshirig‘iga ko‘ra berilgan matndan avval o‘zlik, so‘ng majhul nisbatdagi fe’llar aniqlanadi.

111-mashq topshirig‘iga ko‘ra “Mehnatdan kelsa boylik, turmush bo‘lar chiroylik” mavzusida matn tuzish, undagi fe’llarning nisbatini aniqlash uyga vazifa qilib beriladi