1-MAVZU. MARKETING VA UNING RIVOJLANISHINI ASOSIY
BOSQICHLARI
1. Marketing tushunchasi va uning mohiyati.
2. Marketingning asosiy rivojlanish bosqichlari.
3. Marketing nazariyasi kontseptsiyasi va uning evolyutsiyasi.
4. Marketing elementlari tarkibi va marketing– miks tushunchasi.
1.1. Marketing tushunchasi va uning mohiyati.
Bozor munosabatlarining ravnaq topishida, erkin raqobat va aholi turmush
farovonligini ta’minlashda marketing faoliyati muhim ahamiyat kasb etadi.
Marketinga turli-tuman ta’riflar berilgan bo’lib, ulardan ko’pchiligi marketing
- xaridorlarning aniq guruhlari
ehtiyojlarini qondirish, bozor muammolarini
yechishga har tomonlama yondashish, ehtiyojlarni
ayirboshlash yordamida
qondirishga qaratilgan faoliyat turi ekanligini ifodalaydi, shuningdek,
boshqa bir
qancha umumiy qoidalarni qamrab oladi.
Marketing - bozorda vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlarni faollashtirish
uslublarini, tovarlarni ishlab chiqarish hamda sotish muammolarini yaxlit, tizimli
yechish uslublarini, bozorda vujudga keladigan o’zgarishlarga tezda moslashish,
iste’molchilarga tabaqali yondashish, raqobatbardosh
yangi tovarlarni vujudga
keltirish va ularni ishlab chiqarishni tashkil etish, kon’yunkturani o’rganish va
bashorat qilish hamda ta’sirchan reklamani rivojlantirish masalalarini o’rganishni
o’z oldiga maqsad qilib qo’ygandir.
Talab bilan taklifni o’zaro ta’siri - bu alohida shaxslar yoki guruhning xohish-
ehtiyojlarini o’zluksiz qondirish jarayoni bo’lib hisoblanadi. Bu jarayon o’z
navbatida shunday ijtimoiy-iqtisodiy kategoriyalarni o’zaro ta’siriga asoslanadi,
ya’ni ularga muhtojlik, ehtiyoj (xohish), talab, xarid qilish (ayirboshlash, bitim) va
aniq tovar va xizmatlarni iste’moli (ishlatilishi) kiradi.
Bu tushunchalar
marketing tushunchasi, mohiyatini aniqlashga imkon beradi.
Muhtojlik – kishini biron bir narsani yetishmasligini his etishidir.
Ehtiyoj – individ shaxsning madaniy darajasiga asosan maxsus shaklga
muhtojlikdir.
Talab – bu xarid quvvatiga ega bo’lgan ehtiyoj.
Talab – mavjud, potentsial hamda xohish talabga bo’linadi.
Tovar – bu ehtiyojni yoki muhtojlikni qondira oladigan hamda bozorga
e’tiborni tortish, sotib olish, ishlatish yoki iste’mol qilish maqsadida taklif etilgan
barcha narsalardir.
Marketingni mohiyati tovarni ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish
albatta
iste’molchiga, talab, ishlab chiqarish imkoniyatlarini mo’ljallashdan iborat.
Marketing asosida bozorni har taraflama o’rganish yo’nalishlarining
asosiylaridan quyidagilarni ko’rsatib o’tish zarur:
talabni o’rganish;
bozor tarkibini aniqlash;
tovarni o’rganish;