Мавзу: Ми=дорларнинг нисбий бо\ли=лигига доир масалалар устида ишлаш

k o ’ y l a k c h i q a r d i . 5 0 m c h i t d a n u n e c h t a s h u n d a y k o ’ y l a k
t e k i s h i m u m k i n ? "
Q i s q a y o z u v j a d v a l y o r d a m i d a b u n d a y b o ’ l a d i :
B i t t a k o ’ y l a k
u c h u n c h i t s a r f i
K o ’ y l a k l a r
s o n i
U m u m i y c h i t
n a r x i
B i r
3 K
1 0 m
X i l
?
5 0 m
M a s a l a s h a r t i n i n g q i s q a y o z u v i n i b o s h q a c h a t a x t q i l i s h
h a m m u m k i n :
3 k - 1 0 m ? - 5 0 m Y e c h i l i s h i : 3 - ( 5 0 : 1 0 ) = 1 5
( k o ’ y l a k ) .
J a v o b : 1 5 m c h i t d a n 1 5 t a b i r x i l k o ’ y l a k t i k i s h
m u m k i n .
M e t o d i k a d a b i y o t d a b u x i l d a g i m a s a l a l a r n i k i r i t i s h d a n
o l d i n i k k i a m a l b i l a n y e c h i l a d i g a n t a y y o r l a s h m a s a l a l a r i n i
b e r i s h t a v s i y a e t i l a d i . B i r i n c h i d a r s d a b o l a l a r n i p r o p o r s i o n a l
b o ’ l i s h g a d o i r m a s a l a l a r s h a r t l a r i n i n g j a d v a l l a r i y o r d a m i d a
y o z i l i s h i b i l a n t a n i s h t i r i s h k e r a k , s h u n i n g d e k o ’ q u v c h i l a r
b u n d a y m a s a l a l a r y e c h i m l a r i n i a r i f m e t i k a m a l l a r i n i

---

8 
t u s h u n t i r i s h l a r i b i l a n y o z i b , q a n d a y t a x t q i l i s h n i k o ’ r s a t i s h
k e r a k . S h u m a q s a d d a , m a s a l a b u n d a y m a s a l a n i q a r a s h
m u m k i n .
“ B i r b o ’ l a k d a 5 m g a z l a m a , i k k i b o ’ l a k d a s h u n d a y 7
m g a z l a m a b o r .  
A g a r i k k a l a b o ’ l a k u c h u n 3 6 s o ’ m t o ’ l a n g a n
b o ’ l s a h a r b i r b o ’ l a k g a z l a m a q a n c h a t u r a d i ? ”  
M a s a l a m a z m u n i b i l a n t a n i s h i b v a u n g a q a n d a y
m i q d o r l a r ( b a h o m i q d o r i j a m i p u l i ) k i r g a n b o ’ l s a u l a r
b i l a n t a n i s h i b , q i s q a y o z u v i n i b a j a r a d i .
B a h o s i
M i q d o r i ( s o n i )
J a m i p u l i
I v a
I I b i r x i l
5 m
7 m
? 3 6 s o ’ m
?
A m a l n a t i j a l a r i n i t u s h u n t i r i s h b i l a n y e c h i m n i y o z i s h
b u n d a y k o ’ r i n i s h g a e g a b o ’ l a d i .
1 ) 5 + 7 = 1 2 ( m ) - i k k a l a b o ’ l a k d a .
2 ) 3 6 : 1 2 = 3 ( s o ’ m ) - b i r m e t r g a z l a m a b a h o s i .
3 ) 5 • 3 = 1 5 ( s o ’ m ) - b e s h m e t r g a z l a m a n a r x i .
4 ) 7 • 3 = 2 1 ( s o ’ m ) - y e t t i m e t r g a z l a m a n a r x i .
J a v o b : 5 m e t r g a z l a m a 1 5 s o ’ m , 7 m e t r g a z l a m a 2 1
s o ’ m t u r a d i .
I k k i n c h i b o ’ l a k u c h u n q a n c h a t o ’ l a g a n l i g i n i
q u y i d a g i c h a h a m t o p i s h m u m k i n :
3 6 ( s o ’ m ) - 1 5 ( s o ’ m ) = 2 1 ( s o ’ m ) P r o p o r s i o n a l
b o ’ l i s h g a d o i r m a s a l a l a r n i k i r t i s h d a n o l d i n b i r x i l
m a s a l a l a r n i k i r i t i s h d a g i g a o ’ x s h a t i s h i k k i a m a l b i l a n
y e c h i l a d i g a n m a s a l a l a r n i y e c h i s h k e r a k :