Mavzu. Mikroiqtisodiyotga kirish: iqtisodiy bazis tushunchalar

Mahsulot turi	Komilovlar
Zoirovlar
Soat	8	15
Telefon	10	12

Agar bir oydagi ish soati har bir oila uchun 240 soatni tashkil etsa, ularning alohida va umumiy ishlab chiqarish imkoniyati chizig'i chizilsin.

6. Quyida Qozoiston va Turkmaniston davlatlarining ishlab chiqarish quvvatlari haqidagi ma’lumot keltirilgan:

Davlatlar	1 tonna mahsulotga ketgan vaqt		Yillik vaqt fondi, soatda
	Budoy	Paxta
Qozoiston	24	30		2400
Turkmaniston	15	10		1500

1. 
   Absolyut va nisbiy ustunlik haqida nima deyish mumkin?
   
2. 
   Davlatlarning o'zaro savdosida bezarar savdo nisbatlari aniqlansin.
   
3. 
   Qanday almashinuv ikki tomon uchun maksimal foyda beradi?
   

7. “Neft-benzin” ishlab chiqarish quvvatlari jadvalini qaraymiz. 4 ta chorak bo'yicha ham ishlab chiqarish sarflari o'zgarmas va mahsulot ishlab chiqarish hajmi quyidagicha bo'lgan:

Chorak	Neft, mln t	Benzin, mln t
Birinchi	14	4.0
Ikkinchi	10	5.0
Uchinchi	7	5.7
To’rtinchi	5	6.1

Kelgusi chorakda 8 mln tonnadan kam bolmagan neft va 5.55 mln tonnadan kam bolmagan benzin mahsulotlarini resurslar harajatini ozgartirmagan holda ishlab chiqarish mumkinmi?

8. Firma faqat 2 turdagi mahsulot soat va sumka ishlab chiqaradi. Agar u bor imkoniyatini soat ishlab chiqarishga qaratsa 1 oyda 5000 ta soat ishlab chiqadi. Agar firma faqat sumka ishlab chiqarsa 2000 ta sumka ishlab chiqara oladi. Ikkala mahsulotdan bir vaqtda ishlab chiqarish imkoniyatlari jadvalda aks ettirilgan
:

Ishlab chiqarish imkoniyatlari	Soat ishlab chiqarish hajmi, dona	Sumka ishlab chiqarish hajmi, dona
1	5000	0
2	4600	200
3	4000	400
5	3500	700
6	2500	1100
7	1100	1500
8	0	2000

Jadval ma’lumotlaridan foydalani'b ishlab chiqarish imkoniyati chizig'i chizilsin.

Nazorat savollari

1. 
   Jamiyatdagi iqtisodiy muammolarni idrok etishda “Mikroiqtisodiyot” fanining roli.
   
2. 
   Mikroiqtisodiyot fani predmeti, vazifalari va metodi nimalardan
   
3. 
   iborat?
   
4. 
   Tanlash muammosi deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   Iqtisodiy tahlil metodologiyasi haqida tushuncha bering.
   

ILOVALAR

1. ilova

   Bozor tarkibining tasniflanishi
   1.	Bozor munosabatlari ning obyektiga qarab:	iste‘mol tovarlari bozori, xizmatlar, sanoat mahsulotlari, xom – ashyo, qimmatli qog’ozlar bozori va boshqalar;
   2.	Bozor munosabatlari ning subyektiga qarab:	xaridorlar va sotib oluvchilar bozori;
   3.	Geografik joylashuviga qarab:	mahalliy bozor, jahon bozori;
   4.	Raqobat muhitiga qarab:	mukammal raqobatlashgan bozor, nomukammal raqobatlashgan bozor;
   5.	Tarmoqlar bo’yicha:	avtomobil bozori, neft bozori;
   6.	Sotish xarakteriga qarab:	ulgurji va chakana bozor;
   7.	Qonunchilikka muvofiqligiga qarab:	qonuniy va noqonuniy bozor, ―qora bozor.

2. 
   ilova
   

   	Tushunchalar
   1.	Mikroiqtisodiyot	alohida iqtisodiy subyektlar (iste‘molchilar, ishchilar, investorlar, firmalar va boshqa) faoliyatini o’rganadi. Mikroiqtisodiyot – bozor sharoitida konkret tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish va iste‘mol hajmi, narh- larning shakllanishi, resurslarning tarmoq- lararo qayta taqsimlanishi, iste‘molchilarning tovar sotib olishi, ishlab chiqaruvchilarning esa uni ishlab chiqarish, sotish va shu kabi boshqa savollarni o’rganadi.
   2.	Resurslar	inson uchun kerakli bo’lgan mahsulotlarni ishlab chiqarishda foydalaniladigan moddiy ne‘matlar va xizmatlar yig’indisidir.
   3.	Ehtiyoj	shaxsni xayot faoliyatini ushlab turish uchun shart bo’lgan obyektiv ehtiyojlar. Ehtiyojlar bir- lamchi (oziq – ovqat mahsulotlari) va ikkilam- chi (tafakkurni kuchaytirish) bo’lishi mumkin.
   4.	Alternativ xarajatlar	bir tovarni ishlab chiqarish, uning sonini oshirish uchun boshqa bir tovardan voz ke- chish alternativ harajatlar, yoki voz kechil- gan imkoniyatlar xarajatlari.
   5.	Bozor	alohida, mustaqil qaror qabul qiluvchi xo’ja- lik yurituvchi subyektlar hamda sotuvchi va xaridorlar o’rtasidagi o’ziga xos shakldagi munosabatlar yig’indisidir.
   6.	Uy xo’jaliklari	moliyaviy masalalarni birgalikda xal qiluv- chi, bir tom ostida yashaydigan shaxslardan iborat xo’jalik birligidir. Uy xo’jaliklari iste‘- molchilar sektoriga tegishlidir.
   7.	Firma	ishlab chiqarish faoliyati bilan shug’ullanadi- gan, asosiy ishlab chiqarish muammolarini shaxsan o’zi xal qiladigan iqtisodiy subyektdir. Firma ishlab chiqaruvchi sektoriga tegishlidir.
   8.	Davlat	keng ma‘noda xo’jalik subyekti va bozorni nazorat qilish xuquqiga ega yuridik va siyo-

   		siy xokimiyat organlari yig’indisidir. Davlat o’z faoliyatida jamiyatdagi farovonlik, sa- maradorlikni oshirishga xarakat qiladi.
   9.	Bozor iqtisodiyoti tizimi	xususiy tadbirkorlik, tanlash erkinligi, raqo- bat muhitiga asoslanadi. Bozor iqtisodiyotida alohida subyektlarning shaxsiy qiziqishlari inobatga olinadi.

3. 
   ilova
   

Ushbu tushunchalarning mazmunini yoriting

Mikroiqtisodiyot
Ehtiyojlar
Iqtisodiyotning doimiy va bosh muammosi – ehtiyojlarning cheksizligi va iqtisodiy resurslarning cheklanganligidir.
Bozor iqtisodiyotining tasniflanishi

4. ilova

Klaster

5. ilova

Venna diagrammasi


Mikroiqtisodiyot Makroiqtisodiyot


1. 1.
2. 2.
3. 3.

6. 
   ilova
   

Tavsiya etiladigan adabiyotlar

1. 
   Egamberdiev E. Mikroiqtisodiyot. O’quv qo’llanma. –T.: 2005.
   
2. 
   Экoнoмическaя теoрия: учебник / И.К. Стaнкoвскaя, И.A. Стрелец. - 5-е изд., перерaб. и дoп. –М.:Эксмo, 2010. –C.480. (Пoлный курс MBA)
   
3. 
   Abulqosimov H va boshqalar. Iqtisodiy bilim asoslari. O’quv qo’llanma. –T.: Akademiya, 2010. – 304 b.
   
4. 
   Сaфрoнчук М.Л. Микрoэкoнoмикa. Курс лекций. –М.: Из. ЭКСМO, 2006. –C.256.
   
5. 
   Вечкaнoв Г.С. Экoнoмическaя теoрия. – спб.: –Питер, 2009.
   

–C.448.

Web-resurslar

1. 
   www.nber.org – mikro va makro iqtisodiyot sohasidagi iqtisodiy ko’rsatkichlar.
   
2. 
   www.hse.ru – Rossiya oliy iqtisodiyot maktabi - Davlat universitetining tadqiqot ishlari.
   
3. 
   www.libertarium.ru – iqtisodiyot nazariya sohasidagi olimlarning maqolalari.
   
4. 
   www.iew./unizh.ch/grp/fehr/absdb - Tsyurex universiteti, mikroiqtisodiyot sohasidagi ilmiy tadqiqot ishlari.
   
5. 
   www.econ-canada.com/stuident/links/mikro2.htm - Gregoriy Menk’yu mikroiqtisodiyot sohasidagi ilmiy ishlari.
   
6. 
   www.almaz.com./nobel/economies - iqtisodiyot sohasida Nobel