Mavzu: Muhhabat nima? Nutq uslublari Reja muhhabat nima Nuntq uslublari

Paronimlar (para... va yun. Onyma — nom, ism) — talaffuzi, eshitilishi va morfem tarkibi oʻxshash, leksik maʼnolari boshqa-boshqa yoki qisman yaqin boʻlgan soʻzlar. Tilda ana shunday soʻzlarning mavjud boʻlish hodisasi paronim i ya deyiladi. Paronimiya muammosi nutkda P.ni ataylab yaqinlashtirish yoki ularning maʼnosini bilmay, farqlamay adashtirib qoʻllash (nutqiy xato) natijasida kelib chiqadi. P.ning qoʻllanishi bilan borlik, bunday masalalar tegishli ravishda nutq madaniyati va uslubshunoslik tomonidan oʻrganiladi. "P." terminini dastlab Aristotel yasama soʻz maʼnosida taklif etgan.
Rus tilshunosligida koʻpincha P. deganda bir soʻz turkumiga mansub, bir xil oʻzakli soʻzlar tushuniladi [mas, adresat — adresant (oluvchi — yuboruvchi), predstavitsya — prestavitsya (oʻzini tanitmoq — oʻlmoq)]. Uzbek tilshunosligida esa nafaqat bir xil oʻzakli soʻzlar, balki eshitilishi bir-biriga oʻxshash har xil oʻzakli soʻzlar ham P. deb tushuniladi (mas, sharaf — sharob, afzal — abzal, tarif— taʼrif, enlik — ellik, sogʻliq — sovliq).
P.ni qoʻllashda farqlamaslik, ularni adashtirish til hodisasi emas, balki muayyan til vakillarining shu til lugʻaviy meʼyorlarini yetarli darajada egallamaganligining natijasidir. P.ni xato qoʻllash, odatda, kam tanish boʻlgan soʻzlarda uchraydi. Notanish soʻzlarning katta qismini terminlar tashkil etadi. Zero, fan va texnikaning tez surʼatlar bilan oʻsishi natijasida muayyan tilga (mas, uzbek tiliga) kirgan yangi soʻzlar shu tilda mavjud boʻlgan soʻzlar bilan talaffuz jihatdan yaqin kelib qoladi, oqibatda yangiyangi paro-nimik qatorlar paydo boʻladi. Mas, tanbur — tambur, shitob — shtab, taʼrif — tarif, teri — tire va boshqa Nutkda noaniklikka yoʻl qoʻymaslik uchun tildagi P.ni farqlay bilish, maʼnolarini toʻgʻri anglay olish zarur. Shunda "sharaf" oʻrniga "sharob", "kompaniya" oʻrniga "kampaniya", "tovlanmoq" oʻrniga "toblanmoq", "enlik" oʻrniga "ellik" tarzida qoʻllashlarga oʻrin qolmaydi.
Badiiy adabiyotda, publitsistikada, ommaviy soʻzlashuvda matnning, nutqning ifodaviyligi va taʼsirchanligini oshirish maqsadida P.dan keng foydalaniladi. P.ni ataylab adashtirib qoʻllash kulgili holatni keltirib chiqaradi; bunday qoʻllanishlar soʻz oʻyi-nida, askiyada, shuningdek, personajlarning nutqiy xususiyatlarini ochib berishda zarur boʻldi
Eski so'zlar - bu so'zlar, zamonaviy yoki boshqa sabablarga ko'ra ishlatilmaydigan maxsus so'z guruhidir. Ular ikki toifaga bo'linadi - tarixiy va arxachilik. Bu ikkala guruh ham bir-biriga o'xshashdir, biroq bir necha muhim farqlar mavjud.
Tarixiylik Bular orasida hozirgi zamonda mavjud bo'lgan, ammo ilgari sodir bo'lgan maxsus narsalar, postlar, hodisalarni bildiradigan so'zlar mavjud. Bunday so'zlarning misoli - bu, boyar, voivode, petitioner, mulkdir. Ular zamonaviy tilda sinonimlarga ega emas va ularning ma'nosini tushunarli lug'atdan o'rganish mumkin. Asosan, bunday eskirgan so'zlar uzoq vaqt davomida hayot, madaniyat, iqtisod, ierarxiya, harbiy va siyosiy munosabatlarning ta'rifiga taalluqlidir.
Masalan, petitsiya: 1) yerga tegib turgan peshonali kamon; Yoki 2) yozma ariza. Stolnik, odatda boyar yoki shohona stol bilan xizmat qilgan boyarlardan bir daraja past bo'lgan saroydir.