Mavzu: Navoiy-Uran korxonasi Reja: Navoiy-Uran korxonasi tarixi Korxonaning asosiy faoliyat yo’nalishlari

Daugiztau konining tarixi.

Daugiztau kareri Navoiy viloyati Konimex tumani hududida joylashgan bo`lib Zarafshon shahridan 40 km janubda, Navoiy-Uchquduq temir yoʻl liniyasining 140-sonli uzelidan 8 km uzoqlikda joylashgan. Muruntov kareridan 40 km, GMZ-3 korxonasidan va Uchquduq shaxridan 120 km uzoqlikda joylashgan. Daugiztau ruda koni Markaziy Qizilqumda, Jetimtau Beltau mintaqasida joylashgan. Choʻl hududida qumli va boʻz-qoʻngʻir tuproqlari keng tarqalgan. Siyrak o'simliklar va bo'shashgan tuproqlar ko'pincha shamol tezligi bilan chang bo'ronlariga olib keladi. Mintaqaning iqlimi keskin kontinental bo'lib, yozning juda quruqligi bilan ajralib turadi. O'rtacha maksimal havo harorati +36,8 S°, sovuq davrning o'rtacha harorati -7 S° tashkil etadi.

Daugiztau konining janubi-sharqiy qismida, meridional Daugiztau hududining janubiy tomonida joylashgan bo’lib 1 km² maydonni egallaydi. U shimoliy-sharqiy yoʻnalish boʻylab 2,4-2,6 km ga choʻzilgan, kengligi 40-50 m dan 500-600 m gacha cho’zilgan bo’lib g’arbdan yirik tektonik yoriq bilan chegaralangan, sharqiy chegarasi shartli ravishda chizilgan va rudali tog’ jinslarning boyigan karyer hisoblanadi. Qatlamlarning umumiy hajmi: qumtoshlar 30-35%, alevolitlar 40-50% ni tashkil qiladi. Konda rudalarning ikki turi aniqlanadi: oksidlangan (ikkilamchi) va sulfidli (birlamchi). Oksidlangan rudalar yer yuzasidan 20-40 m chuqurlikdagi ruda jismlarining yuqori qismlarini tashkil qiladi. Oksidlanish zonasining chegarasi rudalar rangining jigarrangdan kul ranggacha keskin o'zgarishi bilan vizual tarzda belgilanadi. O'tish zonasining qalinligi bir necha santimetrdan 0,5-2,0 m gacha. Sulfidlarning oksidlanish darajasi 80% dan yuqori bo'lgan rudalar shartli ravishda oksidlangan, 20% dan kam bo’lsa sulfid deb tasniflanadi. Oksidlangan rudalar - nurash qobig'ida intensiv qayta ishlanadigan birlamchi rudalar. Bu erda sulfidlar sulfatlar va gidroksidlar hosil bo'lishi bilan deyarli butunlay yo'q qilinadi. Eng keng tarqalgan minerallar: koolinit, gidroslyuda, gyotit, yarozit Ulardan eng keng tarqalgani pirit bo'lib, tarkibi 3 dan 9% gacha, o'rtacha 5-6% ni tashkil qiladi. Rudalardagi pirit asosan 1 mm dan oshmaydigan mayda shaklida tarqalgan. Piritlarning xususiyati ulardagi mishyakning yuqori miqdori 1,3 dan 3,0% gacha bo’lishi. Ikkinchi eng keng tarqalgan mineral arsenopirit bo'lib, uning rudadagi miqdori 0,05 dan 1,5% gacha, o'rtacha 0,4 - 0,6% ni tashkil qiladi. Odatda pirit bilan birga ingichka tarqalgan disseminatsiya shaklida kuzatiladi. Antimonit juda notekis ravishda kichik uyaga o'xshash klasterlarning kamdan-kam tarqalishi shaklida tarqalgan.Uning rudadagi oʻrtacha miqdori 0,15-0,20% ni tashkil qiladi. Rudalardagi oltin pirit va arsenopirit bilan chambarchas bog'liq. Erkin oltin atigi 8,4% ni tashkil qiladi. Oltinning bir qismi uglerodli moddalar tarkibida - 0,9-3,0%, Shuning uchun birlamchi rudalar o'tga chidamli deb tasniflanadi.
Rudalarning mineralogik tarkibi
Tarkibiy tuzulishi.

TMM quyidagi ish turlarini ko'zda tutadi - asbob-uskunalarni tashqi yuvish, ifloslanishdan tozalash va ehtiyot qismlarni yuvish, ish qobiliyatini tiklash uchun metallga ishlov berish va yig'ish ishlari, tog'-kon uskunalari, mashinalari va mexanizmlarining agregatlari, butlovchi qismlari va qismlarini sozlash, almashtirish, metall xarid qilish, nasoslarni ta'mirlash, ba'zi metall konstruksiyalarni ishlab chiqarish, qo'lda yoy va yarim avtomatik payvandlash yordamida payvandlash, metallga ishlov berish dastgohlarida qismlarni tayyorlash, demontaj va yig'ish, chilangarlik, elektr jihozlari va asbob-uskunalarni ta'mirlashda nazorat va sozlash ishlarini ko'zda tutadi.

TMM ishlab chiqarish maydonlari texnologik ta'mirlash, metallga ishlov berish va yig'ish, ko'tarish va tashish uskunalari - metallga ishlov berish dastgohlari, gidravlik va mexanik presslar, payvandlash mashinalari, asbobsozlik, orgtexnika, armatura va asboblar bilan jihozlangan. TMM maydoni - 1200 m² (60x18m), qurilish hajmi ~ 7000 m³, yuk ko'tarish quvvati 5 tonna bo'lgan elektr ko'prikli kranlar o'rnatilgan. TMMning ochiq maydoniga temir yo'l kiritildi. yangi jihozlarni yetkazib berish va restavratsiya qilishni talab qiladigan uskunani ta'mirlashga jo'natish uchun temir yo'lni tushirish uchun yuk ko'tarish quvvati 50/10 bo'lgan portalli kran o'rnatildi.
4.
Konning gidrogeologik tavsifi.

Tog' jinslarining suv tarkibi zaif. bo`lib konni o'rganish jarayonida 8 ta quduqda o'tkazilgan sinov nasoslari suv oqimining 0,03 dan 0,9 m³ soatgacha, sathining 3 dan 59 m gacha pasayishini ko'rsatdi; bu holda o'ziga xos oqim tezligi 0,0002-0,0007 l/ s ni tashkil etdi.

Kon asosan mustahkam turgʻun jinslar - qumtosh, alevoli va slanetslardan tashkil topgan boʻlib, ular oʻzlashtirish jarayonida burgʻulash va portlatish usullarini qoʻllashni talab etadi. Kon maydoni tepasida toʻrtlamchi davrning boʻsh va yarimtoshli (soqollar, gillar) va boʻr (qumtoshlar, gil slanetslar, alevraltoshlar) yotqiziqlari yotadi. Prognoz qilinayotgan karyer hududida ularning umumiy qalinligi 0,5 dan 4,0 m gacha, kamdan-kam hollarda 5-20 m gacha etadi. Bu jinslar quruq, ammo namlanganda ular cho'kishga moyil bo'ladi, agar qalinligi past bo'lsa, karyerning yon tomonlari barqarorligida asoratlarni keltirib chiqarmaydi. Rudalar qumtoshlar, alevolitoshlar va slanetslarda bo'lib, tik cho'kish yoriqlari bilan murakkablashgan mayda burmalanish joylari bilan chegaralangan. Oksidlangan rudalar singan va bir oz g'ovakdor bo`lib ularning hajmiy og'irligi 2,5 t/m<sup>3</sup>, namligi 0,1-0,6%, o'rtacha 0,3%, mustahkamlik koeffitsienti 4-10 tashkil qilgan bo`lib ular sarg'ish rangga ega bo’ladi. Rudalardagi kremniyning miqdori 22 dan 40% tashkil qiladi.
Konning xususiyatlari

Konning tog` jinslari tarkibidagi foydali qazilmalar shimoliy-sharqiy yoʻnalishda choʻzilgan. Karyerning kengligi 50-350 m boʻlib, yagona minerallashgan zonada joylashgan.

Konni o'rganish jarayonida qidiruv ishlari ruda konlari bo'ylab yo'naltirilgan profillar bo'ylab joylashgan.
Karyerda ishni umumiy tashkil etish “Daugiztau” konining ish rejimiga muvofiq qabul qilinadi:

• yillik ish kunlari soni – 340 kun;

  
  

• kuniga ish smenalari soni - 2 smena;

  
  

• smenaning davomiyligi – 11,2 soat.

  
  

Kichik hajmdagi portlatish ishlari ikki haftada 1 marta amalga oshirilishi rejalashtirilgan.

Karyerning ishlab chiqarish tuzilmasi ishlab chiqarishni taqsimlashning funksional prinsipi asosida qabul qilingan va keltirilgan.
2-jadval

№ p/p	Uchastkalar	Yillik ish kunlari soni	Kunlik smenalar soni	Smena davomiyligi, soatlar
1	Burg'ulash	340	2	12
2	Portlovch	340	1	12
3	Qazish	340	2	12
4	Otval hosil qilish	340	2	12

Karyerning mahsuldorligi qo'shma korxonaning umumiy ishlab chiqarish quvvati, Ko'kpatas va Daugiztau konlari zahiralarining nisbati, tog'-kon unumdorliklari, korxonalarning umumiy foydalanish muddati asosida aniqlanadi va yiliga 4680 ming tonna ruda ishlab chiqaradi.
Hozirgi vaqtda rejalashtirilgan sulfid rudasi ishlab chiqarishga erishilmoqda va oksidlangan ruda toʻliq oʻzlashtirildi. Sulfidli rudalar uchun loyiha quvvati
7 yilni nazarda tutadi va o'zlashtirish va susaytirishni hisobga olgan holda karyerni qazib olish muddati 15 yilni tashkil qiladi.
Oddiy ish hajmini ta'minlashda taxminiy yilliga qazishga tayyorgarlik zaxiralarning me'yoriy miqdorini ta'minlaydigan ortiqcha yukning yillik hajmi 4130 ming m³ ni tashkil qiladi. Ustivor qatlamga 3520 ming m³ hajmdagi chiqindi jinslar va sifatsiz rudalar - 610 ming m³ yoki alohida saqlanadigan 1706 ming tonna kiradi.
Karyerning yillik mahsuldorligi quyidagicha:

• sulfidli ruda qazib olish uchun – 4680 ming tonna;

  
  

• ustki qatlam – 4130 ming m³;

  
  

tog‘ jinslari massasi bo‘yicha – 5800 ming m³.

Konlarni qazib olish jadvali
Kon qazib olish jadvalini tuzishda asosiy dastlabki ma'lumotlar quyidagilardir:
1. Rudaning ekspluatatsiya zahiralari, tog' jinslari massasi hajmlari, ustki qatlamlar va ularning gorizontlar bo'yicha taqsimlanishi.
2. Rejalashtirilgan loyiha topshirig'iga muvofiq tashkil etilgan karyer mahsuldorligi.
3. Qabul qilingan rivojlanish tizimi va uning parametrlari.
4. Asosiy kon uskunalari va uning ishlashi.
Qazib olishning optimal rejimini o'rnatish uchun, ya'ni. konni o'zlashtirish davrlari bo'yicha ustki qatlamlarning eng yaxshi taqsimlanishiga erishish uchun tayyorgarlik, qo'zg'alish va qazib olish ishlarini bajarishning muayyan tartibi qabul qilingan.
Karyerda kon ishlarini rivojlantirish karerni chuqurlashtirishning optimal
yo'nalishini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. Karerni chuqurlashtirishning belgilangan yo'nalishi, ya'ni. keyingi ochiladigan karerning joylashuvi statsionar xususiyatga ega emas vaqt va makonda o'zgaradi. O'zlashtirish yillari bo'yicha umumiy ma'noda taqdim etilgan. Konni umumiy o'zlashtirish muddati 15 yilni tashkil etadi. Rejalashtirilgan ishlab chiqarish hajmi joriy tozalash koeffitsienti 0,88 m³/t bo'lganda amalga oshiriladi. Yillik ustki qatlam hajmi mos ravishda 4130 ming m³ ni tashkil qiladi. Ko'rib chiqilayotgan davrda 2 bosqich ajratiladi.
I - bosqich faqat oksidlangan rudalarning rivojlanishi bilan tavsiflanadi. I bosqich uchun gorizontlar boʻyicha togʻ jinslari massasini qazish, koʻtarilish va sotiladigan ruda qazib olish hajmi, konni o‘zlashtirishning birinchi bosqichida 4300 ming tonna tovar oksidlangan ruda qazib olish, mavjud 1265 ming tonnalik oksidlangan ruda omborini qazib olish, 10477 ming m³ chiqindilarni olib tashlash va saqlash rejalashtirilgan. tosh va 4463 ming tonna o'rtacha oltin miqdori 0,79 g/t bo'lgan sifatsiz oksidlangan ruda kiradi.