Mavzu: O’qish darslarida “Kumush qish” mavzusini o’rganish Mundarija: Kirish

Izohli o'qish quyidagi tamoyillarga toliq amal qilingandagina muvaffaqiyatli bo’ladi:

1. O'qishni hayot bilan bog'liq holda tashkil etish.

   
   

2. O'qishning ongli va ta'sirchan boiishi uchun o'quvchilarning

   
   

hayotiy tajribalariga, taassurotlariga asoslanish.

3. O'qishni ko'rgazmali tashkil qilish, tabiatga, tarixiy joylarga

   
   

ekskursiyalar uyushtirish, hayvonot olami va o'simliklar dunyosini ku-

zatish, rasmlar, jadvallar, predmetlar bilan tanishtirish hamda matnni

o'quvchining ifodali o'qishi tarzida olib borish.

Boshlang'ich sinf o'qish darslarida asosan she'rlar, masallar, ertaklar, hikoyalar, afsonalar, maqol va topishmoqlar, ilmiy-ommabop asarlar o'qib o'rganiladi. Tabiiyki, ularning har biri o'ziga xos shakl, uslub va mazmunda yaratiladi. Shuning uchun ham har bir janrga mansub asarlarni o'ziga xos usulda o'qib o'rganish taqozo qilinadi.

Badiiy asarni izohli o'qishga yaqin boigan metodlardan biri ijodiy o'qishdir. Atoqli metodist olim N.I.Kudryashov ijodiy o'qish metodi tarkibiga quyidagi ish usullarini kiritadi:
a) o'qituvchilarning badiiy matnni sharhlab o'qishi hamda o'quv­chilarning asarni to'g'ri va imkon qadar yanada chuqurroq, emotsional idrok etishlarini ta'minlash maqsadini ko'zda tutuvchi so'zi;
b) o'qilgan asardan o'quvchilarning bevosita olgan taassurotlarini chuqurlashtirish maqsadiga ega boigan va ularning diqqatini matnning muhim g'oyaviy va badiiy hususiyatlari sari yo'naltiradigan suhbat tiyiishtirish yoki o'qilgan asardan kelib chiqadigan badiiy, axloqiy, ijtimoiy-siyosiy muammoning qo'yilishi;
d) o'qituvchining asar o'qilganidan keyin o'quvchilarning asarni tadqiq etish jarayonida tug'ilgan badiiy kechinmalarini faollashtirish maqsadini ko'zda tutuvchi so'zi⁸.
Ko'rinadiki, ijodiy o'qish izohli o'qishdan farqli oiaroq, to'g'ridan-to'g'ri matn mohiyatini ochishga ijodiy yondashishni taqozo etadi. Masalan, 4-sinfda A.Oripovning ,,Dehqonbobo va o'n uch bolakay qissasi" asarini ijodiy o'qish metodi asosida o'rganish jarayonida matn mazmuni va shoir g'oyaviy niyatidan kelib chiqib Vatanimiz hudud-laridagi aholining yashash tarzi bilan bog'liq milliy xususiyatlar haqida ham atroflicha tushuncha beriiadi. 2-sinfda ,,0'tinchi yigit", 3-sinfda O'tkir Hoshimovning ,,Xazonchinak", 4-sinfda S. Anorboyevning ,,Qo'rqoq" asarlarini ham ijodiy o'qish metodi asosida o'qitish ijobiy samaralar beradi.