Mavzu: ovqat hazm qilish a’zolarining rentgenologik tekshirish usullari Текшириш усуллари

Mavzu: ovqat hazm qilish a’zolarining rentgenologik tekshirish usullari

Текшириш усуллари

• Рентгеноскопия
• Рентгенография
• Эндоскопия
• Монометрия
• Эндосонография
• Радионуклид

Монометрия

Эндосонография

Радионуклид методи

текшириш усуллари

• Латероскопия
• Томография
• Ирригоскопия
• Сиелоскопия
• УЗИ
• ЭРХПГ

қизилўнгач ренгеноанатомияси

Қизилўнгач - ҳаракатчан, осон қисқариб кенгаювчан, фиброз мускулли цилиндрсимон найча, узунлиги 25-30 см, ички эни 12 см. Ички томондан шиллиқ парда билан қопланган. Деворининг қалинлиги 4-5 мм атрофида (238-расм). Қизилўнгач орқа кўкс оралиғида, юрак-томир системаси ва кўкрак умуртқалари орасида жойлашади. У VI бўйин умуртқаси рўпарасидан бошланиб, XI кўкрак умуртқаси рўпарасида меъданинг кириш қисмига уланади.

Қизилўнгачда тўртта физиологик торапиш бор:узуксимон, аортал, бронхиал (трахеянинг бифуркацияси соҳасида) ва диафрагмал. Қизилўнгачнииг бўйин қисми VI бўйин умуртқасининг танаси ва орқа кўкс оралигига кириш оралиғида жойлашиб, узунлиги 5-8 см га тенг. Қизилўнгач олд томони билан трахеяга, пастрокда қалқонсимон безнинг чап қисмига, орқа томондан бўйин умуртқаларига тегиб туради. Қизилўнгачнинг ён томонларида уйқу артериялари жойлашган. Қизилўнгачнинг кўкрак қисми биринчи кўкрак умуртқасидан диафрагмага киргунга қадар бўлган масофада жойлашган.

• Қизилўнгачда тўртта физиологик торапиш бор:узуксимон, аортал, бронхиал (трахеянинг бифуркацияси соҳасида) ва диафрагмал. Қизилўнгачнииг бўйин қисми VI бўйин умуртқасининг танаси ва орқа кўкс оралигига кириш оралиғида жойлашиб, узунлиги 5-8 см га тенг. Қизилўнгач олд томони билан трахеяга, пастрокда қалқонсимон безнинг чап қисмига, орқа томондан бўйин умуртқаларига тегиб туради. Қизилўнгачнинг ён томонларида уйқу артериялари жойлашган. Қизилўнгачнинг кўкрак қисми биринчи кўкрак умуртқасидан диафрагмага киргунга қадар бўлган масофада жойлашган.

ахалазия

Қизилўнгач кардиал қисмида (сфинктер) бўшашиш хусусиятининг йўқлиги а х а ла з и я деб аталади. Касаллик асосида қизилўнгач интеромурал нерв элементларининг шикастланиши ётади, бунинг натижасида кардиянинг нормал очилиш рефлекси йўқолади.

Асосий рентгенологик белгилар: қизилўнгачнинг жуда ҳам кенгайиши, баъзан узайиши, пастки томонининг конус шаклида бўлиши билан типик ўткирланиши, контурлари аниқлиги ва гекислиги; меъдада газ пуфаги йўқлиги ва ҳ.к. Контраст модда қабул қилгандан сўнг бир оз вакт ўтгач, бирданига кардия очилади ва қизилўнгачдаги масса меъдага тушади.

Ёт жисм

• Соя берувчи ва соя бермайдиган жисмларга бўлинади

Ошқозон рентгеноанатомияси

Меъда - овқат ҳазм қилиш системасининг энг кенг қисми; унга катта ёшли одамларда 3 л суюклик сиғади. Меъдада кичик ва катта эгрилик бор. Меъда бир неча қисмга: гумбаз,кардия,тана,меъда бурчаги,антрал қисм ва привратник каналига бўлинади. Соғлом одамда шиллиқ қават бурмачалари аниқ, узунасига ҳамма ерда кўринади. Нормада улар ўзгарувчан бўлади. Меъданинг юқори қисмида (гумбаз, кардиал қисмда) шиллиқ қават рельефи ўрамалар ҳосил қилади.

гастрит

Ўткир ва сурункали бўлади. Ўткир гастритда рентгенологик текшириш ўтказилмайди. Яллиғланиш жараёнида меъда шиллиқ пардасининг ўзгарувчанлиги, эластиклиги йўқолади, бурмачаларнинг жойлашиши ва сони ўзгаради. Сурункали гастрит диагностикаси рентгенологик, эндоскопик, морфологик ва лабораторияда текшириш маълумотлари ҳамда клиник суратига асосланади.

Ошкозон ва 12 бармоқ ичак яраси

Меъда ва ўн икки бармоқ ичак яраси кўп учрайдиган касаллик бўлиб, аъзо деворида нскротик жараён ривожланиши натижаснда ярага ўхшаган "токча" - рент генологик белги вижудга келади. Яра касаллиги организмнинг умумий касаллиги бўлиб, овқат ҳазм қилиш системаснда маҳаллий ўзгаришлар рўй беради. Ярани аниқлашда рентгенологик текшириш асосий усул ҳисобланади. Яра касаллигининг клнник кўринишида учга классик белги (триада): оғриқ, қусиш ва қон кетиши характерли. О ғ р и к яранинг ҳар қандай ҳолатида юз беради. Унинг қайталаниб туриши ва овкат истеъмол қилинишига боғликлиги типик ҳисобланади. Шунинг учун оғриқ овқат эрта, кеч, тунда ейилганда ва очликдан тутиши мумкин.

перфорация

Меъдада хавфсиз ва хавфли ўсмалар бўлади. Хавфсиз ўсмаларга полиплар, миомалар, фибромалар, липомалар ва бошқалар киради. Улар меъда ўсмалари орасида 10% ни ташкил этади.

Меъдада хавфсиз ва хавфли ўсмалар бўлади. Хавфсиз ўсмаларга полиплар, миомалар, фибромалар, липомалар ва бошқалар киради. Улар меъда ўсмалари орасида 10% ни ташкил этади.

Меъда хавфли раки бутун рак касалликлари орасида биринчи ўринда (38%) туради. Рентгенологик ва эндоскопик текширишлар меъда ракига бошланғнч даврида тўгри ташхис қўйишга имкон беради. Меъда раки аста-секин бошланади.

Бу касалликни "кичик белгилар синдроми" - сабабсиз кундан-кунга силла қуриб бориши, оддий ишда ҳам тез чарчаб қолиш, иштаҳа йўклиги, овқат егандан сўнг огирлик ва тўлиб кетгашшк сезиш, ориқташ, ранг синиқиши ва руҳий кечинмаларга асосланиб аниқланади.

Меъдада чегараланиб ўсадиган экзофит, эндофит (инфильтратланган) ва комбинацияланган ўсмалар бўлади.

Сурункали колит

Йўгон ичак яллиғлаганда морфологик ўзгаришлар билан бирга функционал бузилишлар ҳам юз беради. Йўғон ичакнинг шикастланиши умумий (панколит) ёки маълум қисмда (трансверзит. сигмоидит, проктит ва ҳ.к.) бўлиши мумкин.

Спастик колит

Спастик колитда йўғон ичакнинг рўйи-рост памоён бўлган қисқаришлари кузатилади. Ичакнинг кўп қисми ингичка наичага ўхшаб кўринади ва шу ерда гаустрация йўқолади.

Рентгенологик текширишда йўғон ичакнинг торайиши ва калта тортиши ҳисобига ҳажмининг қисқариши кузатилади. Ичак девори ригидланади. Контурлари нотекис, аррага ўхшаб ноаниқ бўлади. Шиллиқ иарда бурмачалари қалинлашади (304-расм). Асосий рентгенологик синдромшиллиқ парда рельефи, контури ва ичак тешигининг ўзгариши.

ирригоскопия

Ирригоскопия - йўғон ичакни контраст ҳукна орқали рентгенологик текшириш усули. Бу усул ичакнинг морфологик ҳолатини, қисман унинг ички рельеф ва деворларининг ҳолатини ўрганишда кўлланилади.

Ирригоскопияга беморни тайёрлаш

• Бемор 2-3 кун шлаксиз пархез саклаши лозим, ичи дам бўлганда (метеоризм) карболен ичиши керак.
• Ичакни мойчечак (ромашка) қайнатмаси ёрдамида яхшилаб тозаланади (2 ош қошиқ мойчечакни 1500 мл сувда 3-5 минут қайнатиб, докадан ўтказилади ва илиқ ҳолатда хукна қилинади).
• Ирригоскопиядан бир кун олдин кечкурун 1 соатда 2 марта тозаповчи ҳукна қилинади. Ирригоскопия кшшнадиган куни эрталаб мойчечак қайнатмаси билан яна ҳукна қилинади.
• Текшириш оч қоринга олиб борилади.