Aloqa operatorlarining tarmoqlari. Umumiy ega bо‘lish xizmatlariga (servislar) mо„ljallangan telekommunikatsion tarmoqni yaratuvchi maxsuslashtirilgan korxona, bu tarmoq egasi bо„ladi va uning ish faoliyatini quvvatlovchisini esa aloqa operatori deb ataladi.
Aloqa operatorlari о„z ish faoliyatlarini kommersiya asosida xizmatlardan foydalanuvchilar bilan shartnoma tuzish orqali olib boradilar. Xozirgi zamon aloqa operatorlarining xususiyati bо„lib, ular odatda bir necha turdagi xizmatlarni amalga oshirishidir, masalan, telefoniya va Internetga ulanish xizmatlari.
Telefon xizmatlariо„z tarkibiga ikki abonentni о„zaro ulash, chaqirishlarni qayta manzillash, tovush pochtasi va ma‟lumotnoma xizmatlariga ulash xizmatlarini oladi.
Kompyuter tarmoqlarining xizmatlari – bu Internetga ega bо„lish xizmatlarini xavola qilish, elektron pochta, axborot portallari, maxalliy tarmoqlarni ulash va boshqalar.
Ba‟zi bir xizmat turlari kompyuter tarmog„i bilan telefon tarmoqlarining birgalikda operativ muloqatini ta‟lab etadi. Bundek xizmatlarga yorqin misol bо„lib xalqaro IP-telefoniya bо„la oladi, u ananaviy xalqaro telefoniyadan sezilarli darajada mijozlarning kо„p qismini о„ziga oldi.
Xizmatlarni boshqa tamoil bо„yicha xam ajratish mumkun – transport va axborot. Telefon orqali sо„zlashuv – bu birinchi turdagi xizmatga misol bо„ladi, chunki operator tovush trafigini bir abonentdan boshqasiga yetkazadi. Axborot xizmatlariga telefon tarmog„idagi ma‟lumotnomalar xizmati yoki veb-sayt bо„la oladi.
Aynan shu xizmatlarni ajratish tamoili telekommunikatsiya kompaniyalarining nomlarida aks etadi. Biz “operator” iborasini ananaviy asosiy biznesi xar doim telefon xizmatlarini kо„rsatish va aloqa kanallarni ijaraga (arendaga) berish xizmatlari bо„lgan kompaniyalarga nisbattan ishlatdik, yani transport xizmatlarini amalga oshiruvchi. Xizmatlarni beruvchi yoki provayder nomlar Internet va uning WWW axborot xizmati ommaviy tarqalganidan sо„ng keng ishlatila boshlandi. Aloqa operatorining qurilmalari – telefon kommutatorlari, yо„naltirgichlar va kompyuter tarmoq kommutatorlari operator mavjut nuqtalar (Point of Presence, POP) deb ataluvchi joyda joylashtiriladi, yani maxsus jixozlangan texnik markazdan iborat bо„ladi.
Telekommunikatsion tarmoq xizmatlaridan foydalanuvchi barcha mijozlarni ikki katta guruxga ajratish mumkun.
