a). Hisob – kitoblarni amaldagi elektron to’lovlar tizimi orqali yalpi hisob – kitob asosida utkazish
b). Hisob - kitoblarni hisob – kitob qatnashchilari tomonidan tashkil etilgan jarayon markazlaridan kun davomida utkazilib yakuniy majburiyatlar hisoblangan holda tijorat banklarining vakillik hisob – varaqlaridan yakuniy hisob – kitoblar so’mmasini o’tkazish.
Jarayon markazlari orqali hisob – kitoblarni utkazish quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
Jarayon markazlari orqali hisob – kitoblarni utkazish quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
kun davomida kartochkalar bo’yicha barcha tranzaksiyalar, hisob – kitoblar qatnashchilari tomonidan tasdiklangan tartibda jarayon markazi orqali utkaziladi va hisob – kitoblarda qatnashuvchi xar bir bank uchun alohida ochilgan shaxsiy hisob varaqlarda aks ettiriladi.
b) hisob – kitoblar qatnashchilari kelishuviga asosan hisob – kitoblar bo’yicha yakuniy so’mmalar (majburiyatlar) tijorat banklarining Markaziy bankning hisob – kitoblar markazida ochilgan vakillik hisob varaqlari orqali shartnomada kayd etilgan davriylikda utkaziladi
v) banklar jarayon markazida olingan ma’lumotlarga asosan kartochkalardan foydalanilgan xolda amalga oshirilgan operasiyalar bo’yicha mablaђlarni mijozlarning hisob varaqlariga kiritadilar yoki chiqaradilar.
2005 yilda tijorat banklari tomonidan chiqarilgan plastik kartochkalarning umumiy soni 2 mln 99 mingtani va plastik kartochkalar orqali hisob – kitoblarni amalga oshiruvchi terminallar soni 11 mingtani tashkil etib ular orqali amalga oshirilgan tranzaksiyalar soni 143 mlrd so’mni tashkil etdi.
O’zbekiston Respublikasi xududida faoliyat kursatayotgan banklar hisob – kitob va kredit operasiyalarini bajarish bo’yicha amaldagi qonunchilik va Markaziy bank tomonidan belgilangan bank operasiyalarini amalga oshirish qoidalariga asosan javobgardirlar.
O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki to’lovlarni o’z vaqtida o’tkazilishi va tijorat banklarini vakillik hisob varaqlari (tijorat banklarini Markaziy bankni xududiy bo’linmalarida ochilgan schyotlari) holatini nazorat qiladi. Bank vakillik hisob varaђida mablaђ yo’qligi sababli korxonalarning hisob varaqlaridan to’lovlarini o’tkazilishini doimiy ravishda ushlanib qolishiga yul qo’yuvchi tijorat banklarining bo’linmalariga nisbatan qonunchilikda belgilangan tartibda chora ko’radi.
