FARG’ONA POLITEXNIKA INSTITUTI 13-20 “MKQ’’ GURUH TALABASI USMONALIYEVA SHAXNOZANING ‘‘OQOVA SUVLARNI TOZALASH’’ FANIDAN MUSTAQIL ISHI
MAVZU:QUM MAYDONLARINI VA BUNKERLARNI XISOBLASH.
MAVZU:QUM MAYDONLARINI VA BUNKERLARNI XISOBLASH.
REJA:
1.QUMTUTGICHLAR.
2.QUMTUTGICHLARNING TURLARI.
3.QUM MAYDONI VA BUNKERLARNI XISOBLASH.
4. XULOSA.
5. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.
Qumtutgich oqova suvlar tarkibidagi erimagan mineral moddalar, ya’ni qumlarni ajratib olish uchun qo‘llaniladi va tindirgichdan oldin qo‘yiladi.
Qumtutgich oqova suvlar tarkibidagi erimagan mineral moddalar, ya’ni qumlarni ajratib olish uchun qo‘llaniladi va tindirgichdan oldin qo‘yiladi.
Qumtutgichni tindirgichdan oldin qo‘yilishiga sabab, tindirgichda mineral va organik moddalar ajratilishi qiyinligi, metantenkada cho‘kmalarning achishi jarayonining pasayishiga olib keladi.
Qumtutgich oqova suvlar sarfi 100 m3/sutkadan ortiq bo'lganda qo‘yiladi.
Qumtutgichning ishlash jarayoni suvning solishtirma og‘irligiga nisbatan og‘ir bo‘lgan zarrachalarning og‘irlik kuchi ta’siriga, ya’ni zarrachalarning bir-birini tortish kuchiga asoslangan bo‘lib, suvning oqimi bilan harakati natijasida rezervuar tagiga cho‘kadi.
Qumtutgichda oqova suvlar shunday tezlikka hisoblanishi kerakki, unda oqova suvlar tarkibidagi faqat mineral moddalar cho‘kishi lozim.
Oqova suvlarning qumushlagichda turish vaqti suvning oqish harakatiga bog‘liq. Qumushlagichda suvning oqimi gorizontal, to‘g‘ri chiziqli yoki aylanma bo‘ladi.
Oqova suvlarning qumushlagichda turish vaqti suvning oqish harakatiga bog‘liq. Qumushlagichda suvning oqimi gorizontal, to‘g‘ri chiziqli yoki aylanma bo‘ladi.
Vertikal qumushlagichda suvning oqimi inshoot tagidan yuqoriga qarab va vint yo‘nalishi bo‘yicha oqishi hamda havoli bolishi mumkin. Shularni hisobga olib qumushlagichlar: gorizontal, aylanma, vertikal, tangensial va havoli bo‘ladi.
Gorizontal qumushlagich.
Gorizontal qumushlagich rejada uzun gorizontal ko‘rinishidagi rezervuardan iborat va suvning harakati to‘g‘ri chiziqli bo‘lib, ishchi qism qum yig‘iladigan bo‘laklardan tashkil topadi.
Gorizontal qumushlagich rejada uzun gorizontal ko‘rinishidagi rezervuardan iborat va suvning harakati to‘g‘ri chiziqli bo‘lib, ishchi qism qum yig‘iladigan bo‘laklardan tashkil topadi.
Tozalash stansiyalarida qumushlagichlardan qumlar gidroelevatorlar, maxsus mexanizm va yordamida qum maydonlariga olib tashlanadi. Qumushlagichlar yaxshi ishlashi uchun qumlarni o‘z vaqtida olib tashlash zarur. Gorizontal qumushlagichda 65-75% mineral moddalar ushlab qolinadi .
Aylanma suv oqimli qumushlagich.
Aylanma suv oqimli qumushlagichda suvning oqimi aylanma lotok orqali o‘tadi. Tushayotgan qumlar vaqti-vaqti bilan gidroelevatorlar orqali chiqarilib, qum bunkerlariga yuboriladi. Qumushlagichdagi cho'kmalarni ishni to‘xtatmasdan chiqarib olish mumkin va unda 76-86% qumlar ushlab qolinadi .
Havoli qumushlagich.
Bu qumushlagich oqova suvlar tarkibidan gidravlik kattaligi 13-17 mm/s bolgan mineral zarrachalarni ajratib beradi. 90-95% qum ushlab qolinadi.
Qumushlagichlar hisobi.
Qumushlagichlar hisobi.
Gorizontal va havoli (aeratsiyali) qumushlagichlar hisobi,
Gorizontal qumushlagich hisobida avval bir bo‘limning tirik kesim
maydoni aniqlanadi:
Bu yerda:
q-bir bo‘limning maksimal oqova suv sarfi m/s;
v-suvning o‘rtacha oqim tezligi; optimal tezlik v=0,3 m/s;
n -bo ‘limlar soni.
Qum maydonning hisobi.
Qum maydonning hisobi.
Qum maydonining umumiy maydoni quyidagicha hisoblanadi:
bu yerda: h-yillik qum qalinligi.
w-sutkada ushlangan qam hajmi bo‘lib quyidagiga teng:
bu yerda:
N-cho ‘kma bo‘yicha keltirilgan aholi soni QMQ [16] dan olinadi,
P= 14,6 yil.
Bir kartaning maydoni:
Bir kartaning maydoni:
bu yerda:
n-kartalar soni bo‘lib, 3 ta dan kam olinmaydi.
Qum maydonidan chiqayotgan drenaj suvlarning sutkadagi miqdori qumsurgichdagi qum bilan aralashganda I= 20, qiymat belgisi og‘irligi bo'yicha esa quyidagicha:
bu yerda: 1,5-qumning hajm og'irligi, t/m3.
Bunkerning diametri quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
Bunkerning diametri quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:
bu yerda:
h-bunker balandligi, h=2,0 metr;
n-bunkerlar soni n—2 dan ko‘p
bo‘lmasligi kerak, bu esa organik moddalar cho‘kishining oldini oladi.
Har bir bunkerning hajmi kamida 20 m3 ga teng bo‘lishi kerak.
XULOSA:
Men ushbu mustaqil ishni yozish davomida qumtutgichlar, qumtutgichlar turlari, qumtutgichlar ishlash prinsplari xaqida ko’plab ma’lumotlarga ega bo’ldim. Qum maydonlari va bunkerlarni xisoblash yo’llari va formulalarini bilib oldim va bilimim yanada oshirdim.
