Mavzu: Qurilish maxsulotlarini mexanik xossalarini o'rganish

Mavzu: Qurilish maxsulotlarini mexanik xossalarini o'rganish

Andijon Mashinasozlik instituti Avtomabilsozlik fakulteti MSMSM yo'nalishi 327-guruh talabasi UMAROV ISMOILJONNING Mahsulot sifati nazorati va sinov qurilmalari fanidan Mustaqil ishi

MAVZU: Qurilish maxsulotlarini mexanik xossalarini o'rganish

Reja:
1.Materiallarning mustahkamligi

2.Mahalliy tabiiy tosh materiallar
3.Mahalliy bog‘lovchi moddalar (O‘zbekistonda ohak ishlab chiqarish)

1.Materiallarning mustahkamligi

• 
  Materialga tashqi kuch ta’sir etganda unda ichki kuchlanish (zuriqish) paydo bо‘ladi. Kuchlanish ma’lum qiymatga yetganda material bо‘ziladi (sinadi). Materialning buzilishga qarshilik kо‘rsatish xususiyati mustaxkamlik deb ataladi. Materiallarning mustahkamligi odatda ularning mustaxkamlik chegarasi orqali aniqlanadi. Ta’sir Qilayotgan kuch omillariga kо‘ra, materiallarning siqilishdagi, chо‘zilishdagi va egilishdagi mustaxkamlik chegaralari bir-biridan farqlanadi. Materiallarning mustahkamligi «Materiallar qarshiligi» kursida tо‘laroq о‘tiladi.
  
• 
  Qattiqlik. Materialga о‘zidan qattiq jism botirilganda qarshilik kо‘rsatuvchanlik xususiyati uning qattiqligi deb ataladi. Materiallarning qattiqlik darajasi bir qancha usullar (Brinell usuli, Moos usuli va sh.о‘.) yordamida aniqlanadi.
  
• 
  Yeyiluvchanlik (ishqalanish kuchlari ta’sirida yemiriluvchanlik). Pol, zinapoya, yо‘l singari ishqalanish kuchi ta’sirida bо‘lgan joylarda ishlatiladigan materiallarning hajmi ishqalanish kuchlaridan о‘yg‘otiladigan zо‘riqishlar ta’sirida kamayishi mumkin
  

Bu xodisa yeyiluvchanlik deyiladi. Yeyiluvchanlik doira shaklidagi aylanuvchi qurilma yordamida aniqlanadi. Buning uchun materialdan diametri 25 mm bо‘lgan silindr shaklidagi namunalar tayyorlanadi.

• 
  Bu xodisa yeyiluvchanlik deyiladi. Yeyiluvchanlik doira shaklidagi aylanuvchi qurilma yordamida aniqlanadi. Buning uchun materialdan diametri 25 mm bо‘lgan silindr shaklidagi namunalar tayyorlanadi.
  
• 
  Qurilish materiallarining eng muxim deformativ xossalariga elastiklik, plastiklik va mо‘rtlik kiradi. Materialning yedirilishi – yediruvchi kuchlar ta’siri ostida uning hajmi va massasining о‘zgarish xossasidir. Pol, zina, yо‘lak va yо‘l uchun materiallarni qо‘llash materiallarning yediriluvchanligiga qarab belgilanadi. Materiallarning yediruvchanligi tajribada maxsus mashinalar – yedirish charx toshlarida aniqlanadi. Yeyilish deb, yedirilish va zarb birgalikda ta’sir qilganda materialning buzilishiga aytiladi. Materialga bunday ta’sir yо‘l qoplamlari, pollar, bunkerlar va shu kabilardan foydalanishda sodir bо‘ladi. Materiallarning yeyilishga qarshiligi maxsus aylanadigan barabanlarda sinab aniqlanadi.