mavzu soat juftlik Kognitiv rivojlanish: kognitiv jarayonlar nazariyasi

Yangi ma'lumotlarni bolalarning mavjud bilimlari bilan bog'lang. Barcha yoshdagi odamlar yangi narsalarni o'rganadilar va bu ma'lumotni ular bilgan narsalari bilan bog'lashlari mumkin bo'lganda samaraliroq natija beradi. Shunga qaramay bolalar har doim ham o'z-o'zidan mazmunli aloqalarni o'rnatmaydilar. Masalan, ular ayirish shunchaki qo'shishning teskari tomoni ekanligini yoki Shekspirning Romeo va Julietasi qaysidir ma'noda dunyodagi zamonaviy etnik to'qnashuvlarga o'xshashligini anglamaydilar. Shu asosda kattalar yanada integratsiyalashgan bilimlar bazasini yaratishi mumkin.

7.2. Metakognitiv va kognitiv strategiyalar
Axborotni o'rganish va eslab qolish jarayonida bolalar o'zlarining bilish jarayonlari haqida tushuncha olishadi. Fikrlar va xotiralar haqidagi ushbu mulohazalar bolalarga onglari qanday ishlashini tushunishga yordam beradi va qanday qilib faol bo'lishlari haqida tushunchaga ega bo`lishadi. O'zining aqliy jarayonlarini boshqarish metakognitatsiya deb nomlanadi. Bolalar o'zlarining fikrlashlarini tartibga solish uchun qasddan foydalanadigan psixik jarayonlar kognitiv strategiya sifatida tanilgan. Quyida biz metanognitatsiyaning muhim jihatlari: ta'lim strategiyalari, muammolarni hal qilish strategiyalari, metakognitiv ong, o'z-o'zini boshqarish va epistemik e'tiqodlarni rivojlantirishni ko'rib chiqamiz.
O'quv strategiyalari
Bolalar har kuni duch keladigan ma'lumotlarning bir qismini, ammo barchasini eslay olmaydilar. Bolalar maktabda o'qiyotganlarida muhim fikrlarni aniqlash va asosiy g'oyalarni keyinchalik eslab qolishni osonlashtiradigan usullarni qo`llash kerak.
18 oylik kichkintoylar vaqti-vaqti bilan narsalarni eslab qolish uchun ongli ravishda urinishlarni namoyish etadilar. Agar qo'g'irchoq o'z uyida qayerda yashirilganligini so'ralganda ular uni olish imkoniga ega bo'lguncha tikilib yoki qayerga qo'yilganiga ishora qilishlari mumkin. Umuman olganda, yosh bolalar kamdan-kam hollarda nimanidir o'rganishga va eslashga harakat qilishadi. Aslida 4 va 5 yoshli bolalar ob'ektlar to'plamini yanada muvaffaqiyatli eslab qolishlari mumkin. Bugungi kunda boshlang'ich va o'rta sinflar davomida bolalar va o'spirinlarning ma'lumotni yanada samarali eslab qolishlariga yordam beradigan o'quv strategiyalari amaliyotga keng joriy qilinmoqda.

• 
  Metakognitatsiya - o'zining bilish jarayonlari haqidagi bilim va e'tiqodlar, shuningdek, o'rganish va xotirani maksimal darajada oshirish uchun ushbu bilim jarayonlarini tartibga solish bo'yicha harakatlar.
  
• 
  Kognitiv strategiya - Odamlar ma'lumot olish yoki manipulyatsiya qilish uchun foydalanadigan o'ziga xos ruhiy jarayon.