Mavzu: Standart turlari.
Reja:
1. Standart turlari va toifalari.
2. O’zbekiston Respublikasida standart turlari.
1. Standart turlari va toifalari
Xalqaro standart – bu standartlashtirish bilan (standartlashtirish bo‘yicha)
shug‘ullanadigan xalqaro tashkilot tomonidan qabul qilingan va iste’molchilarning
keng doirasiga yaroqli bo‘lgan standartdir.
Mintaqaviy standart esa, standartlashtirish bilan shug‘ullanadigan
mintaqaviy tashkilot tomonidan qabul qilingan va iste’molchilarning keng
doirasiga yaroqli bo‘lgan hujjatdir.
Davlatlararo standart “GOST” –
bu standartlashtirish, metrologiya va
sertifikatlashtirish bo‘yicha davlatlararo kengash tomonidan qabul qilingan,
bajarilishi shart bo‘lgan hujjatdir.
STANDART
TURLARI
Xalqaro
standartlar
Mintaqaviy
standartlar
Davlatlararo
standartlar
Milliy
standartlar
Korxona
standartlari
O’zbekiston 1. 01. 1994 yildan boshlab ISO ning a’zosi. O’zbekistonda
O’zRST 1.7-97 standarti "Xalqaro standartlardan to’g’ridan-to’g’ri foydalanish
tartibi" ni belgilaydi.
b) Mintaqaviy standartlar-standartlashtirish bo’yicha
regional organlar
tasdiqlaydi (GOST).
2. O’zbekiston respublikasi standartlari.
Bu standartlarni:
O’zbekiston respublikasi davlat standarti, Qurilish davlat qo’mitasi,
Tabiatni muxofaza qilish davlat qo’mitasi, Sog’liqni saqlash vazirligi, har qaysi
o’ziga tegishli standartlarni tasdiqlaydi. Davstandart ro’yxatidan o’tkazadi.
Standart
tarkibidagi har qaysi belgi, so’z va raqam o’zining ma’no va mazmuniga
ega.
Misol.
O’z. RST 1.1-92
1-Davstandart, 1. standart nomeri, 92-tasdiqlangan yili.
O’z. RST ISO 9568-97-bu kompleks standartlar, qachonki standartlar
o’zgarishsiz asosda qabul qilinib qo’llaniladi.
3. Tarmoq standartlari (TST) belgilangan tarmoqning
rahbarlari tomonidan
tasdiqlanadi.
(OST) O’zTST
O’z RST. 1.9-95 standarti "Tarmoq standartlarini ishlab chiqish tartibi" ni
belgilaydi.
4. Texnik shartlar. Bir tomondan ular me’yoriy hujjatlar bo’lishsa, boshqa
tomondan esa konstruktiv hujjat hamdir.
O’zRST 1.2-92 standarti "TSH larni ishlab chiqish tartibi" haqida yozadi.
5. Korxona standartlari KST (STP)
6. Boshqa me’yoriy hujjatlar:
Boshqaruv hujjatlari (BX), tavsiyalar (T), me’yor va qoidalar, uslublar... va
boshqalar.
O’zRST 1.8-94 "Boshqaruv hujjatlarining ishlab chiqarish tartibi" ni
belgilaydi.
7. CHet davlatlar standartlari, O’zRST 1.7-94 bu standartlarning qo’llanilish
tartibini belgilaydi.
Standartlashtirish obyekti va ularga qo’yilgan talablarga
bog’liq holda standartlar quyidagi turlari mavjud
Mahsulotlarga o’rnatiladigan standartlar-ular mahsulot
turlariga qo’yiladigan talablarni belgilaydi.
Umum-texnikaviy standartlar-terminlar va ta’riflar, belgilashlar,
nomenklatura, umummiy talablar va me’yor, usullar.