Tekis sirtga ta’sir qiluvchi bosim kuchi. Suyuqlikning tekis sirtga ta’sir etayotgan gidrostatik bosimkuchi. Ixtiyoriy qiya tekislikka bo*lgan bosim kuchini aniqlash kerak bo‘ladi. Xususiy holda shitlarga ta’sir qiluvchi kuchlami aniqlash xuddi shunday masalaga olib keladi. Shitlardagi gidrostatik bosim kuchini hisoblash uchun quyidagi masalani ko‘ramiz. Suyuqlik bilan to*ldirilgan idish olaylik. Uning gorizont bilan a burchak tashkil etgan qiya sirtida at yuzaga tushadigan bosim kuchini aniqlaymiz. Oy o‘qini qiya sirt yo‘nalishi bo‘yicha, Ox o‘qini esa unga tik yo‘nalishda deb qabul qilamiz (2.22-rasm). Bu holda a) sirtdagi kichik dco sirtga ta’sir etayotgan gidrostatik bosim kuchi quyidagicha aniqlanadi:dP = da){yh + p0). (2.18)Bu yerda yh - suyuqlik ustunining bosimi; po - erkin sirtdagi bosim. U holdaсо yuzaga. ta’sir qilayotgan to* la bosim quyidagi formula bilan aniqlanadi:Pa = \yhda)+ j PqcUo= у I hdo + pQ j do),()39agarh = ys'm aekanligini hisobga olsak:
P{ш= y sin a\yda) + p 0 \da>,
(2 .1 9 )
(<»)
(®)
bu yerda fyda - sirtning Ox o'qiga nisbatan statik momenti. (<»)Statik moment haqidagi tushunchaga asosan\y d m = coyOM ,
(a>)bu yerda у- og‘irlik markazining koordinatasi. Rasmdan ko‘rinib turibdiki,УО.Мsina = AoM ,demak,Pa = + РоУ (2.20). (Melvyn Kay, Practical Hydraulics (Taylor & Francis 2 Park Square, Milton Park,Abingdon, Oxon 0X14 4RN) 2008.-253 pages)40 Agar to‘liq bosim kuchini atmosfera bosimi va chegirma bosimdan iborat desakP =P +P * О) * ч' 4 abo‘ladi, bu yerda chegirma bosim kuchi quyidagiga teng:P4 = rhOMa>(2-21) Demak, qiya yuzaga tushadigan bosim kuchi shu yuza sirti bilan uning og‘irlik markaziga ta’sir qiluvchi bosimning ko‘paytmasiga teng bo‘lib, gidrostatik bosim kuchipa = P0<°va chegirma bosim kuchiP4 = jhOMCQ
yig‘indisiga teng bo‘ladi. Birinchi kuch yuzaning og‘irlik markaziga qo‘yilgan bo‘lib, ikkinchi kuch undan pastroqqa qo‘yilgan bo‘ladi.
