Mavzu: Ustanovkalarning masalalarni yechish uslubiga ta’sirini o‘rganish

Kurs ishining obyekti: Psixologiyada ustanovkaning tadqiq etilishini yoritib berish
Kurs ishining predmeti: Psixologiyada ustanovka tuhunchasi haqida yoritib berish.
Kurs ishining maqsadi: Psixologiyada ustanovkaning tadbiq etilganligi bo‘yicha yoritib berish.
Bu maqsadga erishish yoʻlida quyidagi vazifalarni xal qilish koʻzda tutilgan:
Kurs ishining vazifalari:

• 
  ustanovka haqida tushuncha;
  
• 
  shaxsning ijtimoiy ustanovkalari;
  
• 
  shaxsning ustanovkasi yoki anglanilmagan mayllari;
  
• 
  Uznadze tomonidan ustanovkaning oʻrganilganligi;
  
• 
  ustanovkaning shaxs xulq-atvorida namoyon boʻlishi.
  

Kurs ishining tuzilishi: Kurs ishi 2 bob 5 boʻlim , xulosa va foydalanilgan adabiyotlar roʻyxatidan iborat.
I BOB. USTANOVKA TUSHUNCHASINING ILMIY-NAZARIY ASOSLARI
1.1. Ustanovka haqida tushuncha
Ustanovka uch qismli tuzilishga ega: 1) affektiv komponent (sezuvchi tasvir); 2) xulq-atvor komponenti (baholash predmetiga nisbatan harakatlar); 3) kognitiv komponent .
Munosabat sub’ektiv (ichki) va ob’ektiv (tashqi) ning aksi boʻlib, sub’ektning ajralmas holati boʻlib, uning alohida holatlari, funksiyalari, elementlari oʻrtasidagi bilvosita aloqa, "bogʻlanish prinsipi" sifatida namoyon boʻladi. Sozlama nafaqat "sabab" (faoliyatga qoʻzgʻatish, ehtiyoj), balki kelajakdagi faoliyatning umumiy istiqbolli, qoʻllanilmagan modeli koʻrinishidagi " maqsadga oʻxshash " momentni ham oʻz ichiga oladi , bu uning yakuniy natijasini oʻziga xos tarzda aks ettiradi. Binobarin, munosabat sub’ektiv (ichki - haqiqiy ehtiyoj, oʻtmish tajribasi, keng ma’noda ma’lum bir shaxsning xususiyatlari) va ob’ektiv (tashqi - oʻziga xos vaziyat) omillar bilan belgilanadigan integral shaxsning oʻzgarishi sifatida aks ettirmaydi. Nafaqat hozirgi va oʻtmish, balki kelajak ham. ^[3]
Bu masala boʻyicha biroz aniqroq pozitsiya Sh.N.Chkhartishvili tomonidan qabul qilinadi , Ustanovka ikki turga boʻlinadi: sobit va asosiy. Ular bir-biridan osonlik bilan farqlanadi, har xil xususiyat va funksiyalarga ega. Shentsev ham shu yoʻnalishda ishlagan .
Ustanovka turlari
Ustanovkaning ikki turi mavjud: umumiy va farqlangan. Hodisalarning katta sinflariga nisbatan umumiy munosabat, alohida ob’ektlarga nisbatan differensial munosabat vujudga keladi. Ustanovka inson xatti-harakatlarining yaxlitligi va izchilligi asosida yotadi, uning reaksiyasi normasini belgilaydi. Ustanovkalar turli faoliyat komponentlari bilan bogʻlanishi mumkin. Semantik munosabatlar aniq ob’ektlar, hodisalarning shaxsiy ma’nosini, muhim ob’ektga nisbatan ma’lum bir tarzda harakat qilishga tayyorligini belgilaydi. Maqsad sozlamalari harakatlarning barqaror yoʻnalishini ta’minlaydi, ular har qanday sharoitda harakatni yakunlash tendensiyasida ifodalanadi, bu ba’zan xatti-harakatlarning moslashuvchan emasligiga olib kelishi mumkin. Operatsion ustanovkalar shaxsni ma’lum usullarda harakatni amalga oshirishga psixo-fiziologik oldindan moslashtirishni, odamga tanish boʻlgan vositalardan foydalangan holda odatiy operatsiyalarning izchil tizimini ta’minlaydi.
Ongsizlik tushunchasi D. N. Uznadze shogirdlari asarlarida qisman oʻzgartirildi . F.V.Bassin, A.S.Prangishvili, A.E.Sheroziyaning maqolasida shunday oʻqiymiz: “Psixologik munosabat”dan ancha kengroq tushunchadir. Shubhasizki, ongsiz psixik faoliyatni konkret ifodalashning bir qator shakllarida psixologik munosabat juda muhim oʻrin tutadi. ^[5] Bu fikr A.E.Sheroziy asarida aniqroq ifodalangan boʻlib, u oʻz pozitsiyasini quyidagicha umumlashtiradi: “Behush ruhiy munosabat nazariyasini talqin qilishda biz inson psixikasini tahlil qilishning uch davrli sxemasiga tayanamiz.’’ “Ong – ongsiz ruhiy” degan ikki atama oʻrniga “Ustanovka – ong ” ^[6] Shunday qilib, A. E. Sheroziya muhit va ongsiz psixikani ajratib koʻrsatmaydi, ularni alohida, lekin oʻzaro bogʻliq voqelik deb hisoblaydi. A. E. Sheroziyaga koʻra, (a) transpsixik , (b) alohida ongli psixik harakatlar va (c) ongli va ongsiz psixik jarayonlar oʻrtasidagi bogʻliqlik vazifasini bajaradi.Ammo bu talqin ostida va boshqa talqinlarda toʻplamning eʼlon qilinishi ruhiy voqelik, bizga koʻrinib turganidek, hech boʻlmaganda bir-biriga mos kelmaydigan qadamdir. A. E. Sheroziya “ongli-ruhiy va ongsiz psixik oʻrtasidagi bogʻliqlik Ustanovka vositasida amalga oshiriladi’’ , deb ta’kidlaydi. Hodisa bilan bir martalik uchrashuv paytida sub’ekt tomonidan shakllantirilgan Ustanovka;
Odatda, hodisadan keyin hissiy reaksiya qanchalik kuchli boʻlsa, munosabat shunchalik mustahkam boʻladi.
Koʻpgina psixologik koʻrinishlarning asosiy mexanizmlari toʻplam tushunchasi bilan chambarchas bogʻliq. Shunday qilib, xurofot yoki "doʻst yoki dushman" tushunchasi ongsiz ravishda shakllangan insonning ichki me’yoriga asoslanadi . Ushbu me’yordan odatda kuzatilgan "burilish"ni ongsiz ravishda hisoblash - ya’ni vaziyatni normal yoki deviant (patologik, dushmanlik va boshqalar) deb baholash keladi. Ustanovka hodisasi insonning atrof-muhitning oʻzgaruvchan ijtimoiy va psixologik sharoitlariga moslashish qobiliyatini ta’minlaydigan ichki standartning oʻzgarishini, shuningdek, ksenofobiya, millatchilik kabi hodisalarni tushuntiradi .