al-Xorazmiy kim bo‘lgan. Abu Abdullo Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy (783-850) – buyuk o‘zbek matematigi va astronomi, Xorazmda tug‘ilib, G‘aznada vafot etgan. Algebra atamasining kelib chiqish tarixi. Algebra so‘zi “Kitob al-muxtasar fi hisob al-jabr val-muqobala” (“Al-jabr val-muqobala”) asaridagi al-jabr (lotinchasiga algebra) so‘zidan olingan. Bu asarda dunyoda birinchi marta algebra fani izchillik bilan bayon qilingan. Algebraning asosiy masalasi algebraik ifodalar ustida matematik amallarni o'rganishdir. Sonli ifoda ta’rifi. Sonli ifoda sonlardan tuzilib, matematik amallar belgilari bilan birlashtirilgan yozuvdir Masalan: 2·3+7; –1/3–1/2;
1 – misol. 1) 2,17 + (3,2 – 0,17) = 2,17 + 3,03 = 5,2 2) 9,49 – (1.5 + 0,99) = 9,49 – 2m49 = 7 3) 4) 2 – misol. 1) 2) 1 - misol. 1) 3a – 2b = 2) 3) 4) 2 – misol. Neft quvuridan 1 soatda 7 t neft oqadi, m soatda quvurdan necha tonna neft oqib o’tadi? Bir sutkadachi 1) 7m 2) 1 – misol. 1) 3) 0,15 + (-0,75) = -0,6 2) 4) 1,32 + (-1,28) = 0,04 1) 3) 0,15 - (-0,75) = -1 2) 4) 1,32 - (-1,28) = 2,5 2 – misol. Kurash musobaqasida har biri 400 so’mdan n ta chipta va har biri 500 so’mdan m ta chipta sotildi. Hamma chiptalar uchun qancha pul olingan? N = 200, m = 150, n = 100, m = 230 bo’lganda hisoblang. Yechish. 1) 2) Yangi mavzuni mustahkamlash:Mavzu yuzasidan savol javob. Uyga vazifa:24-25 – misol. Ko’rildi O’IBDO’ . - sinflar Algebra Mavzu: Algebraik tengliklar. Formulalar
Darsdan maqsad. a)Ta’limiy:–O’quvchilarga Algebraik tengliklar. Formulalar haqida tushunchalar berish b) Tarbiyaviy: - O’quvchilarni vatanparlik ruhida tarbiyalash. c) Rivojlantiruvchi: - Mavzuga doir misollar yechish. Dars turi: Darslik bilan ishlash Metodlari: Ma’ruza Dasr jihozi: 7 - sinf Algebra o’quv qo’llanmasi Asosiy tushunchalar Algebraik tengliklar. Formulalar Bilimlar:- Algebraik tengliklar. Formulalarni bilish. Ko’nikmalar:- amallar bo‘ysunadigan qonunlarni harflar yordamida algebraik tenglik ko‘rinishida yoza olish; Dars tafsilotlari Tashkiliy qism (3-minut): O’quvchilar bilan salomlashiladi, o’quvchilarning davomati aniqlanadi. Sinf xonanning darsga tayyorligi tekshiriladi. Uyga vazifani tekshirish Har tomonlama bilimlarni tekshirish Yangi bilimni o’zlashtirish “=” belgisi bilan birlashtirilgan ikkita algebraik ifoda algebraik tenglik deyiladi. Arifmetik amallar qonunlari va xossalarini algebraik tengliklar yordamida yozish qulaydir: a – (b+c)=(a – b – c=a – b – c (2) (a + b) ∙c = a∙c + b∙c (3) (a + b):c = a:c + b:c (4) Algebraik tenglikda ishtirok etayotgan harflar o‘zgaruvchilar deyiladi. Formulalar.(1) da to‘g‘ri to‘rtburchak yuzi va perimetrini topish formulalari keltirilgan.Harflar yordamida juft va toq natural sonlar formulasini yozish mumkin.Agar a juft son bo‘lsa, u holda bu son 2 ga bo‘linadi va uni bunday yozish mumkin: a = 2n bu yerda n — natural son. Agar b toq son bo‘lsa, u holda uni 2 ga bo‘lgandagi qoldiq 1 ga teng, binobarin, b sonni bunday yozish mumkin: b = 2n + 1 bu yerda n – natural son yoki nol.