Mavzu: yetakchi septakkordlarning turlari va ularning aylanmalari. Reja: Septakkord. Dominantseptakkord va uning aylanmalari

Yetakchi septakkordlar (DVII₇). Ikkinchi pog’ona septakkordi (SII₇)
Septakkordlar orasida dominantseptakkorddan tashqari yetakchi septakkordlar ham ko’p qo’llaniladi. Ular tabiiy va garmonik majorning, shuningdek, garmonik minorning 7 – pog’onasida tuziladi va yetakchi septakkord deyiladi.
Yetakchi septakkordning ikki chetidagi tovushlar tabiiy majorda kichik septima intervalini hosil qiladi va kichik yetakchi septakkord deyiladi. Кichik yetakchi septakkord ustki tomonidan katta tertsiya qo’shilgan kamaytirilgan uchtovushliklardan tuziladi (kich.3, kich.3, kat.3).
Yetakchi septakkordning ikki chetidagi tovushlari garmonik major va minorda kamaytirilgan septimani tashkil qiladi. Shuning uchun ham u kamaytirilgan yetakchi septakkord deyiladi. Кamaytirilgan yetakchi septakkord kamaytirilgan uchtovushlikdan iborat bo’lib, ustki tomonidan kichik tertsiya qo’shiladi (kich.3, kich.3, kich.3). Yetakchi septakkord quyidagicha yoziladi – DVII₇.



Yetakchi septakkordlar ham uchta aylanmaga ega bo’lib, ular asosiy va aylanma septakkordlar tarzida qo’llaniladi:

Yetakchi septakkordlar: a) tertsiyasi juftlantirilgan tonika uchtovushligiga yyechiladi:

b) yoki D₇ hamda uning aylanmalari orqali T ga yyechiladi:


Septakkordlarning keng tarqalgan turlaridan yana biri, bu ikkinchi bosqich septakkordidir. Ikkinchi bosqich septakkordining tertsiyasi, kvintasi va septimasi subdominantaga tegishli, primasi esa tovushqatorning ikkinchi pog’onasi tovushi bo’lganligi uchun ushbu akkord SII₇ bilan belgilanadi.
SII₇ tovushqatorning ikkinchi pog’onasidan boshlab tuziladi. Uning intervallari kich.3., kat.3., kich.3. ni, chetki tovushlari esa kich.7 ni tashkil etadi.





Subdominantseptakkord dominantseptakkord va uning aylanmalari orqali tonikaga yechiladi.