7.3.3. Pul agregatlari Pul agregatlari pul massasini tavsiflovchi ko‘rsatkichlar hisoblanadi.
Har qanday Markaziy bank pul agregatlarini shakllantirishda
quyidagi pintsiplarga asoslanadi:
1. Pul agregatlari likvidlilik darajasi past bo‘lgan aktivlarga
likvidlilik darajasi yuqori bo‘lgan aktivlarni ketma-ket qo‘shib borish
yo‘li bilan shakllantiriladi.
2. Har bir pul agregati o‘zidan oldingi pul agregatini o‘z ichiga oladi.
Xalqaro amaliyotda keng qo‘llaniladigan pul agregatlariga kiradi:
M0 – muomaladagi naqd pullar;
M1 = M0 talab qilib olinadigan depozitlar + chekli omonatlar + yo‘l
cheklari;
M2 = M1 + muddatli depozitlar + jamg’arma depozitlari;
M3 = M2 + depozit sertifikatlari + jamg’arma sertifikatlari +
davlatning qimmatli qog’ozlari.
Qayd etish joizki, AQSh bank amaliyotida pul massasini tavsiflash
maqsadida quyidagi pul agregatlaridan foydalanilmoqda:
M0 - Markaziy bank tomonidan muomalaga chiqarilgan naqd pullar;
M1 - M0 + talab qilib olinadigan depozitlar + yo‘l cheklari + kredit
kartochkalari;
M2 - M1 + kichik summadagi muddatli depozitlar + jamg’arma
depozitlari + pul bozorining depozit hisobraqamlaridagi mablag’lar +
qisqa muddatli REPO bitimlari + yevrodollardagi depozitlar;
M3 - M2 + yirik summadagi depozit sertifikatlari + moliya
bozorlarida muomalada bo‘lgan o‘zaro fondlarning pul mablag’lari +
muddatli REPO hisobarqamlari + yevrodollardagi muddatli shartnomalar;
L – M3 davlatning qisqa muddatli qimmatli qog’ozlari + korporativ
qimmatli qog’ozlar + jamg’arma obligatsiyalari + bank aktseptlari.
67
7.4. Pul-kredit sektori tahlili uslubiyati 7.4.1. Pul-kredit sohasining hisoblarini yuritish. Moliya tizimining tarkibi. Pul-kredit tizimi statistikasi asosida hisobga olish