Mbaza. Uz imtihon javoblar

 
21-BILET 
1. O‘simliklardagi umumiylik nimalardan iborat?
Yer yuzidagi yashil o‘simliklar qancha ko‘p va xilma-xil bo‘lmasin, ular orasida juda 
katta umumiylik va o‘xshashlik bor. Bu umumiylik, birinchi navbatda, o‘simlik 
organlari- ning hujayralardan tuzilganligidir.
0 ‘simliklarda tuzilishi o‘xshash va muayyan bir xil va­ zifani bajaradigan hujayralar 
yig‘ilib, to‘qima hosil qiladi. 0 ‘simliklar esa organlardan tashkil topgan. Ildiz, poya, 
barg, gul va mevalar uning asosiy organlari hisoblanadi. 0 ‘simliklaming organlari bir-
biri bilan mustahkam bog‘- langan. Agar bir organ ishdan chiqsa, qolganlarining ham
faoliyati buziladi. 0 ‘simlik tirik organizm, u oziqlanadi, nafas oladi, o‘sadi, gullab, 
meva beradi, ko‘payadi. Bir organda hosil bo‘lgan moddalar boshqa organlarga o‘tib, 
ulaming o‘sishi va ri- vojlanishi uchun sarflanadi. Masalan, bargda fotosintez ja­ 
rayonida hosil bo‘lgan oziq moddalardan o‘simliklaming boshqa barcha organlari 
foydalanadi. Yoki ildiz orqali tup- roqdan olinadigan suv va unda erigan mineral 
moddalar o‘simliklaming har bir hujayrasigacha yetib boradi. Organlardagi 
umumiylikni ifodalash uchun g‘o‘za miso- lida ayrim organlaming ishi bilan tanishib 
chiqamiz. 
2. Oddiy qarag‘ayning o‘ziga xos xususiyatlari haqida tushuntirib bering? 
Oddiy qarag‘ayning qubbalari 2 yilda yetiladi va shamol ta’sirida to‘kila boshlaydi. 
Qarag‘aylardan oliy nav qog‘ozlar tayyorlashda va texnik spirtlar olishda foydalaniladi. 

---

MBAZA.UZ IMTIHON JAVOBLAR 
3. Nima sababdan bog‘ va ekinlar ekilgan maydonlarga asalari uyalarini qoyish
lozim.
Hasharotlar yordamida changlanuvchi o‘simliklarga olma, o‘rik, nok, beda, oqquray, 
g‘o‘za kabilar kiradi. Mevali daraxtlar va g‘o‘za gullaganda bog‘bonlar va paxtakorlar 
asalari qutilarini bog‘larga va paxta dalalariga
olib chiqishadi. Bundan maqsad, bi­ 
rinchidan, gullami changlatib, mo‘l hosil olish bo‘Isa, ikkinchidan, yaxshi
sifatli, xushbo‘y asal yetishtirishdir. Bir gramm asal yig‘ish uchun har bir
asalari minglab guldan gulga qo‘nadi. Shunday o‘simliklar borki, ulaming
guli faqat shamol yordamida chang- lanadi. Bunday o‘simliklaming gulla­ 
ri ko‘rimsiz, mayda va hidsiz, changi yengil va ko‘p bo‘ladi. Chang shamol
yordamida bir guldan boshqa gulga o‘tsa, bunday o‘simliklar shamol yordamida 
changlanadigan o ‘simliklar deyiladi (bug‘doy, arpa, sholi, suli, tol, terak, yong‘oq va 
boshqa- lar). Shamol yordamida changlanadigan ko‘pgina o‘simliklar (tol, terak, 
yong‘oq) aw al gullab, keyin barg chiqaradi.