Mbaza. Uz imtihon javoblar

MBAZA.UZ IMTIHON JAVOBLAR 
organik moddalar hosil bo‘ladi (58-rasm). Bu jarayonda xlorofill donachalarida 
karbonat angidrid suv bilan birikadi. Natijada, dastlab shakar, so‘ngra kraxmal hosil 
boiadi. Karbonat angidrid suv bilan birikkanda, shakar- dan tashqari yana erkin 
kislorod gazi ajralib, og‘izchalar or­ qali havoga chiqadi. 0 ‘simliklar hujayrasida faqat 
shakar va kraxmal emas, balki boshqa oziq moddalar ham to‘planadi. 0 ‘simliklarda 
organik moddalaming hosil bo‘lishi juda mu­ rakkab jarayon hisoblanadi 
24-BILET 
1. Dala qirqbo‘gimining tuzilishi haqida tushuncha bering?.
Dala qirqbo‘g‘imi ildizpoyali ko‘p yillik o‘t bo‘lib, daryo, kanal va ariqlar bo‘yidagi 
semam yerlarda, zovur- lar yoqasida, buloqlar atrofida o‘sadi. Uning poyasi, shox-
lari serqirra va bo‘g‘imlarga bo‘lingan. Shuning uchun ham unga qirqbo‘g‘im deb nom 
berilgan. Bo‘g‘im oraliqlarining ichi kavak. Uning shoxlari faqat poya bo‘g‘imlaridan 
chi­ qadi va bo‘g‘imlarda halqa hosil qilib joylashadi. Barglari mayda bo‘lib, poya va 
shoxlardagi bo‘g‘imlarda halqa hosil qilib o‘mashgan. Erta bahorda dala 
qirqbo‘g‘imining ildizpoyasidagi kur- taklardan bahorgi - generativ novda o‘sib
hiqadi. Bu nov­ da qo‘ng‘ir rangli, shoxlanmagan bo‘lib, uchida spora be-
ruvchi bitta boshoq hosil bo‘ladi. Ularda sporofillar (shakli o‘zgargan barg) halqa hosil 
qilib o‘mashadi. Sporofillaming ostki tomonida 6-8 ta sporangiy joylashgan. 
Sporangiyda 
esa 
sporalar 
yetiladi 

---

MBAZA.UZ IMTIHON JAVOBLAR 
2. Hosil qiluvchi to‘qimaning tuzilishi va vazifasi nimalardan iborat?
Hosil qiluvchi to‘qima (meristema). Hosil qiluvchi to‘qima hujayralari yirik yadroli, 
yupqa nozik po‘stli, ichi quyuq sitoplazma bilan to‘lgan, tirik hujayralar yig‘indisidan
iborat boslib, tez-tez bo‘linish xususiyatiga ega bocladi. Hosil qiluvchi to‘qimadan 
vujudga kelgan hujayralar aw al o‘sadi, so‘ngra ma’lum shaklga kirib, muayyan 
vazifani bajaruv­ chi doimiy tocqimani hosil qiladi. Hosil qiluvchi to‘qimalar novda va 
ildizlaming uchki qismlarida joylashgan. Uchki hosil qiluvchi to4qima kurtakning 
o‘sish konusi va ildiz- ning bo‘linuvchi zonalarida joylashgan bo‘lib, o‘simlikning
bo‘yiga o4sishini ta’mmlaydi. Hosil qiluvchi to‘qima nov­ da va ildizning ichki qismi-
da ham bo‘ladi. Ular yon hosil qiluvchi to‘qima deb ataladi. Bu to‘qima hujay­ ralari 
poya va ildizda halqa shaklida joylashadi hamda o‘simlik organlarining enigao‘sishini, 
ya’ni yo‘g‘onlashuvini ta’minlaydi. Poya va il- dizning po‘stlog‘i (floema) va 
yog‘ochligi (ksilema) orasida joylashgan yon hosil qiluvchi to‘qima - kambiy hisobiga
o‘simlik poyasi va ildizi eniga o‘sadi. Hosil qiluvchi hujay- ralardan o‘simlikning 
asosiy, qoplovchi, o‘tkazuvchi, mexa- nik va boshqa to‘qimalari hosil bo‘ladi.