Мцяллиф адлы кимйяви реаксийалар

Bilirsinizmi?
Blirsinizmi, muəyyən şəraitdə almaz qrafitə , qrafit isə. almaza çevrilir.Belə ki almaz hava daxil olmadan 1000C-dən yuxari qizdirilarsa tədricən qrafitə çevrilir.Əksinə qrafit katalizatorlarinin iştirakı ilə 10 MPa təzyiqdə 1200C-dən 1600C-ə qədər qizdirilarsa,almaza çevrilir.Bu suni almazın alınma üsuludur.
Dünyada ən böyük almazın kütləsi 621qr,ölçüləri 10x6,5x5sm-dir.Bu 1905-ci ildə Afrikada tapılmış ,,Kulian,, almazıdır.Ən qədim zamanlardan bu günə qədər Yer kürəsində istehsal olunan almazın miqdarı 60 tondan artıqdır.
Bilirsinizmi adi pəncərə şüşəsinin hazırlanmasında xammal kimi qum, soda və əhəngdən istifadə olunur və bu proses eramızdan 3 əsr əvvəl məlum idi.
Bilirsinizmi sabun adi karbon turşularının soda ilə qarşılıqlı təsiri nəticəsində alınan Na və K duzlarıdir. Na duzları bərk, K duzları isə maye sabun əmələ gətirir.
Adi kərə yağı yağ turşusu ilə 3 atomlu spirt olan qliserinin mürəkkəb efiridir. Yəni ləzzətlə yediyimiz yağlar əslində mürəkkeb efirlərə aid olan kimyəvi maddələrdir.
Maye halda olan bitku yağlarını hidrogenləşdirdikdə onlar marqarinə çevrilir.
1 ton kauçuk almaq üçün 3 ton buğda və ya 22 ton kartof, yaxud 30 ton şəkər çuğunduru lazımdır. Sintetik yolla kauçuk almaq üçün isə 5 ton təbii qaz lazımdır.
Insan orqanizmini kimya laboratoriyaları toplusuna bənzətmək olar. Çünki bədənımizdə arasıkəsilmədən kimyəvi proseslər gedir. Tənəffüs prosesi nəticəsində qan oksigenlə birləşir və həmin oksigen orqanizmin daxilində hərəkət ədərək qəbul etdiyimiz üzvi maddələri oksidləşdirir, nəticədə CO₂ və H₂O əmələ gəlır. Bu proseslər nəticəsində ayrilan istilik orqanizmin temperaturunun sabit qalmasına və əzələlərimizin hərəkət etməsinə səbəb olur Beləliklə, bədənımiz tamamilə kimyəvı məhsullardan ibarətdir desək səhv etmərik.
Sinir xəstəliyi zamanı verilən sakitləşdirici damcının tərkibində, saf halda bir damcısı böyük bir öküzü öldürə bilən sianid turşusu vardır. Revmatizm xəstəliyini ilan zəhərindən hazırlanan yaxı ilə, dəhşətli xərçəng xəstəliyini isə kobalt izotopundan ayrılan şüalarnan müalicə edirlər.

Tədbirin sonunda şagirdlər bəzi elementlər haqqında şeirlər söyləyirlər və şeirdə hansı maddənini təsvir edildiyini soruşurlar:

Düz əsryarm əvvəl Aktivlik sırasında

.Salam, əziz dostlar, İlk ocaq yandırmışam Keçirəm mən lap başa.
Sizi deyib gəlmişəm. Qüvvət qazandırmışam, Söz versəniz əyər,
Hər an sizi özümə Zəhərli sayılsam da, Gələrəm mən də cuşa.
Yaxın bir dost bilmişəm, Nurluyam səhər-axşam. Bol məhsul səbəbkarı
Üzvi birləşmələrdə ( P) Çoxlu kübrələrim var.
Karbonla mən həmdəməm. Düşünün deyin görək,
Cədvələ nəzər salsanız, Rəng,boya mənasını Hansı fəal metalam.
Bilərsiniz mən kiməm. Daşıyır adım mənim. ( K )
( H₂) Əla keyfiyyətlidir
Məni də unutmayın, Növ-növ poladım mənim. . Gözəllərə bəzəyəm,
Elementlərin sizə ( Cr) Həmişə mən təzəyəm.
Çoxlu salamları var. Oksidləşib solmuram,
Bütün elementlərlə Təmiz buxarlarımdan Səadət üzüyündə.
Birləşmələrim var. Canlılar zəhər dadır. Alışıram,yanıram.
Ən əsası odur ki, Amma duzum həmişə Soruşursuz kiməm mən?
Mənsiz tənəffüs yoxdur. Əsəb xəstəliyinin Qızılam mən, pulam mən.
Getmək vaxtı çatıbdır, Qiymətli dərmanıdır. (Ag )
Çox öyünmək nə gərək, ( Br₂) Siz susuz qalmamaq üçün, Sərt almaza çevrilib,
Hidrogenlə birləşək Qranit kimi möhkəm
( O₂) Suxurları qazıram
Bəzən qrafit olub
Kağızı da yazıram
( C )

Məqalədə ümumtəhsil məktəblərində kimya gecələrinin təşkilinə aid lazımı metodik istiqamətlər və materiallar verilmişdir. Şagirdlərin fəallığı ilə təşkil olunan dörd qrupun hər birində maraqlı təcrübələr, kimyaçı alimlərin həyatından maraqlı məlumatlar və müxtəlif kimyəvi maddələr haqqında söhbətlər verilmişdir. Məqalə respublikanın kimya müəllimlərinin dərsdənkənar işlərinin təşkil edilməsində müəyyən qədər istiqamət hesab edilə bilər.