Med Way school 9-harorat –muhitning abiotic omili

Med Way school

9-HARORAT –MUHITNING ABIOTIC OMILI
1. O`simlik va hayvonlar uchun muhim omilni aniqlang ?
A) harorat B) namlik C) yorug`lik D) B va C javoblar to`g`ri

2. Normal hayot kechirish mumkin bo`lgan o`rtacha harorat qancha ?

A) +35 +55 B) +20 +35 C) 0 +50 D) +25 +35

3.Quruqlikdagi(a), dengizdagi(b) , suv manbalaridagi (c) maksimal (I) va minimal (II) haroratlarni aniqlang

1-3⁰ 2 -25⁰ 3- 90⁰ 4- -70⁰ 5-35⁰ 6-55⁰ 7- 5⁰ 8-7⁰
A) I- a-6 b-3 c-1 II-a-7 b-5 c-1 B) I-a-6 b-5 c-2 II-a-6 b-2 c-3
C) I-a-6 b-5 c-3 II-a-4 b-1 c-2 D) I-b-5 a-3 c-3 II-a-4 b-1 c-2

4.Qaysi orgonizmlar issiq suv havzalarida yashashga bardoshli

A) bakteriya va lishayniklar
B) moluska va yashil suvo`tlar
C)ayrim suv o`tlar va chuvalchanglar
D) ayrim bakteriya va ko`k yashil suv o`tlar

5.Qaysi orgonizmlarni hayoti 0⁰ dan +2⁰ da kechadi?

A) bakteriya va lishayniklar B) moluska va yashil suvo`tlar
C)ayrim suv o`tlar va chuvalchanglar
D) ayrim bakteriya va ko`k yashil suv o`tlar

6. Haroratga moslanishiga ko`ra orgonizmlar nechaga bo`linadi ?

A) 2, efemerlar , efemeroidlar
B) 3, efemerlar efemeroidlar gomoyoterm
C) 2, gomoterm , poykiloterm D) tjy

7.Poykiloterm (I) va gomoyotermlarni (II) aniqlang

A) I-1,5,6,10,4 II-2,3,7,8,9 B) II-2,4,8,10,5 I-1,3,6,7,9
C) I-1,3,4,6,9 II-2,10,5,7 D) I-2,10,4,6 II-1,3,5,7,8,9

8.O`simliklardagi qaysi modda ko`payishi sovuqqa chidamlilikni taminlaydi ?

A) uglevod B) oqsil C) yog` D) nulein kislota

9.O`simliklar haroratga moslanish guruhlarini toping

A) morfologik fiziologik
B) morfologik biokimyoviy etiologik
C) morfologiya fiziologik biokimyoviy
D) fiziologik etiologik biokimyoviy morfologik

10.Transpitasiya bu ......

A) gaz almashinish B) suv buglatish C) suv so`rilishi D) BvaC javoblar to`gri

11.Urug`i tinim davriga ega bo`lgan bir yillik o`simliklar ..........

A) efemeroidlar B) edafotoplar C) ekotoplar D) efemerlar

12.Piyozboshi, tugunagi, ildizpoyasi tinim davriga ega bo`lgan o`simliklar ...............

A) efemeroidlar B) edafotoplar C) ekotoplar D) efemerlar

13.Qaysi orgonizmlar tanasidagi suv kamayishi natijasida anabioz holatga o`tadi?

A) funariya, batsidiya, manna
B) gnu ,yomg`ir chuvalchangi , porfira
C)filafora , usneya , nosorog D)batsidiya , usneya , ulva
Sutka davomida yil fasllari bilan bog’liq holda mavsumiy hamda geografik zonallik jihatdan o’zgaruvchan omil ga xos belgilar nechta? n)0^o C dan pastlasa suv muzlaydi; m) u tirik organizmlar tanasining 66,6%ini tashkil etadi; l)sianobakteriyalarning issiq suv havzalarida yashashi; k)kserofitlar ushbu omil kam bo’lgan muhitda o’sadi; j)fototaksis u bilan bog’liq A)1 ta B)4 ta C)3 ta D)2 ta

14. Geotermal suv manbasida harorat? ^oC A)24 B)40 C) -90 D)15

15.Quyidagilardan poykiloterm (a) va gomoyoterm(b) hayvonlarga ajrating.

1)skat; 2)zebra; 3)ko’lbuqa; 4)dik-dik; 5)aspid; 6)kutora; 7)gornotsoy; 8)povituxa; 9)semga; 10)assidiya A)a-10, 5; b-6,3 B)a-3,1, 6; b-2,7 C)a-5,7; b-4,2 D)a-1,9; b-4,8,7

16. Quyidagilardan fiziologik(I), morfologik(II) va biokimyoviy(III) moslanishlarni ajrating. a)o’simliklarning muzlashida himoyalovchi vosita borligi; b)urug’ning tinim davrini o’tashi; c)kaktus bargining tikonga aylanishi; d)transpiratsiya; e)sitoplazmaning ivib qolmasligi uchun o’simlikning moslanishi; f)lishayniklarda anabioz holat; g)turkiston archasining yerbag’irlab o’sishi A)I-a,e; II-g,c; III-b,f B)I-d,b; II-g,c; III-e,a C)I-g,c,f; II-b,g,c III-d,a D)I-f,b; II-c; III-d,e

17.Sovuq sharotlardagi o’simliklarning qor bilan qoplanishi nimaga sabab bo’ladi? A)sovuq olib, havo isigach qurib qolishiga B)barglari va poyasi suv bilan ta’minlanishiga C)sovuq ta’siridan himoyalanishiga D)sovuq ta’sirini kuchayishiga

418.Kovul… A)efimer B)gomoyoterm C)bargi buralgan D)bo’yi past

19. Quyidagilar orasida moslanishiga ko’ra “ortiqchasi”ni tanlang. A)yumronqoziq B)tipratikan C)ko’rshapalak D)pingvin

20. Muz kristallari hosil b o’lishiga yo’l qo’ymaydigan murakkab organik modda qaysi? A)glitserin B)glikoprotein C)glikolipid D)glukoza

21. U nimaki, askarida uchun gidrostatik skelet sanaladi? A)suv B)kutikula C)solishtirma issiqlik D)muvozanat

22. Sporalar unib chiqishi uchun o’ta zarur bo’lgan omilga xos ma’lumotlar nechta? n)nasos o’simliklar uchrashi; m)molodilodagi qalin barglar; s)qurg’oqchilikda yozgi uyquga ketishi; p)qushlarning mgratsiyasi; t)kungaboqarning quyosh tomonga qarab burilishi; r)yaylov o’simliklarining yostiq hosil qilishi; j)qushlarning issiqqonli bo’lishi; f)kitda teriosti yog’ bo’lishi A)3 ta B) 2 ta C)4 ta D)6ta

23.Quyidagilar orasidan efemeroidlarni ajrating. 1)gulsafsar; 2)qirqquloq; 3)achambiti; 4)lola; 5)yantoq; 6)g’umay; 7)kartoshka; 8)baliqko’z; 9)machin; 10)topinambur A) 3,6,7,8 B)1,2,3,4 C)2,4,7,10 D)8,9,10,2
24. Sahro kalamushida suv tanqisligiga qanday moslanish bor? A)suvni zahiralash B) suv buglanishini kamaytirish C)suv yo’qotilishiga fiziologik chidamlilik D) A va B

25. Lemur…

A)suv tanqis davrda uyqu holatga o’tadi B)tungi hayot tarziga o’tadi C)yer osti suvlariga yo’l ochadi D)yog’ shaklida zahiralaydi
26.Etologik moslanish jihatidan uzoq joylarga migratsiya qiladigan hayvonlarga xos bo’lmagan ma’lumotni toping. A)asosan o’tlar bilan oziqlanadi B) oldingi va orqa oyoqlar son nisbati 1:1 C) tana massasining ancha qismini yo’qotganda uv mavjud bo’lsa darrov tiklay oladi D)faol harakatlanishi orqali o’zlari uchun qulay yashash joyini tanlaydilar
27.Quruqlikdagi eng minimal harorat ? ^oC A)-70 B)-50 C) -80 D)-40
28.To’g’ri ma’lumotlarni aniqlang.
1) dengizdagi minimal harorat chuchuk suvdagi minimal haroratdan yuqori hisoblanadi,
2) organizmlar uchun o’rtacha haroart 0 dan 50 C oralig’ida bo’ladi, 3) geothermal buloqlarda maxsimal haororat +70 ga teng, 4) dengiz va chuchuk suvdagi maxsimal harorat teng bo’lishi mumkin, 5) cho‘l o‘simliklarining urug‘lari, qizib yotgan tuproqqa bardoshlidir, 6 ) tulenlarning hayotiy faoliyati 0°C dan +2°C da kechadi
A) 2,4,6 B) 1,5,2 C) 4,3,5 D) 1,2,3
29.suv organizmdagi issiqlik muvozanatini ushlab turishi bilan bog’liq to’g’ri jarayonni toping.
A) moddaning organizm bo‘ylab harakatlanishida ishtirok etadi
B) Solishtirma issiqlik sig‘imi, issiqlik o‘tkazuvchanligi yuqori
C) to‘qimalarning qizib ketishining oldini oladi
D) B,C

30.Etologik moslanishlar (a) va Suv tanqis davrni anabioz holatida o‘tkazish (b) uchun hos javoblarni toping.

A) a- antilopalar, sayg‘oqlar, b- Tana massasining ancha qismini yo‘qotish va suv mavjudligida uni tez tiklash
B) a- Tungi hayot tarziga o‘tish- Toshbaqa , b- Efemeroidlar
C) a- Suv tanqis davrni uyqu holatida o‘tkazish- kana, b- Noqulay davrni urug‘ holatida o‘tkazish- Efemerlar
D) B va C

31.quriqlikdagi eng minimal va mahsimal harorat farqi (a) va suvdagi eng minimal va mahsimal harorat farqi

A) a-15 b-30 B) a-10 b-35 C) a-20 b-30 D) a-15 b-20

32.O’simliklarning fiziologik moslanishi noto’g’i berilgan javobni toping.

1 ) qisqa hayot sikliga ega bo’lishi, 2) barglarning tikanlarga aylanganligi, 3) mum bilan qoplanganligi, 4) transpiratsiya, 5) ayrim moddalarning (organik kislota, tuz) konsentratsiyasi ortishi, 6) termoregulatsiya, 7) uzoq muddat anabioz holatiga o‘tishi

A) 1,2,3 B) 1,4,7 C) 2,4,3 D) 5,4,2

33. O’simliklarning fiziologik moslanishi to’g’i berilgan javobni toping.

1 ) qisqa hayot sikliga ega bo’lishi, 2) barglarning tikanlarga aylanganligi, 3) mum bilan qoplanganligi, 4) transpiratsiya, 5) ayrim moddalarning (organik kislota, tuz) konsentratsiyasi ortishi, 6) termoregulatsiya, 7) uzoq muddat anabioz holatiga o‘tishi

A) 1,2,3 B) 1,4,7 C) 2,4,3 D) 5,4,2

34. O’simliklarning suvsizlikka morfologik moslanishi to’g’ri ko’rsatilhan javobni toping.

1) barglarning buralgan bo‘lishi-shovul, 2) barglarning qirqilgan bo‘lishi –palma, 3) mayda qipiqsimon shaklda bo‘lishi-archa, 4) qisqa hayot sikliga ega bo’lishi, 5) o‘t o‘simliklar yostiqsimon shaklda adir o‘simliklari, 6) bo‘yi past bo‘lishi-qarag’ay, 7) Barglarning rangi,
A) 3,7,2 B) 5,6,7 C) 1,7,2 D) 4,5,6

35. Paykolaterm (a) va gomayaterm (b) hos bo’lgan javoblarni toping.

1) Ular tana haroratini doimiy holatda saqlay olmaydi, 2) yunoncha o’xshash degan ma’noni bildiradi, 3) lotincha «poykilos» – o‘zgaruvchan, 4) ayrimlarining hayot faoliyati 0 dan +2 da kechadi, 5) tana haroratini tashqi muhit haroratiga bog‘liq bo‘lmagan organizmlar, 6) harorat oshsa o‘sish, rivojlanishi ortadi
A) a-1,4,3 b-2,4,5 B) a-6,4 b-2,4
C) a-2,5 b-1,6 D) a-1,5 b-4,2,6

36. Paykolaterm organizmlarga hos bo’lgan javoblarni toping.

1) dafragmali, 2) tangachalilar misol bo’ladi, 3) kunduzgi yirtqichlar misol bo’ladi, 4) mangust kiradi, 5) harorat oshsa o‘sish, rivojlanishi ortadi, 6) Haroratning pasayishi organizmlarda moddalar almashinuvining sustlashadi, 7) lotincha «poykilos» – o‘zgaruvchan, 8) ayrimlarining hayot faoliyati 0 dan +2 da kechadi,
A) 8,6,2 B) 2,4,8 C) 1,2,4 D) 7,6,2

37. Haroratga etologik moslanishlar to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping.

1) faqat bir dunyo vakillari uchun hos, 2) migratsiya qilishi, 3) sutemizuvchilarning tanasi qalin jun bilan qoplanganligi misol bo‘ladi, 4) Tana harorati doimiyligini saqlashda teri osti yog‘ qatlami misol bo’ladi, 5) fe’l-atvor, xatti-harakatlar bilan bog‘liq moslanishlar, 6) qishda uyquga ketishi 7) Cho‘l agamasi qizib yotgan qumdan o‘zini himoya qilish maqsadida butalarning shoxiga chiqib olishi misol bo’ladi
A) 3,4,6 B) 5,7,4 C) 1,2,4 D) 1,7,2

38.O’simliklarning haroratga morfologik moslanishi noto’g’ri ko’rsatilhan javobni toping.

1) barglarning buralgan bo‘lishi-shovul, 2) barglarning qirqilgan bo‘lishi –palma, 3) mayda qipiqsimon shaklda bo‘lishi-archa, 4) qisqa hayot sikliga ega bo’lishi, 5) o‘t o‘simliklar yostiqsimon shaklda adir o‘simliklari, 6) bo‘yi past bo‘lishi-qarag’ay, 7) Barglarning rangi,
A) 3,7,2 B) 5,6,7 C) 1,6,5 D) 4,5,6

39.O’simliklardagi suv tanqisligiga moslanishlar to’g’ri berilgan javobni toping. 1) machin mevasining suv yuqtirmaydigan qobiqqa ega bo’lishi; 2) alp o’simliklarida bargning so’liganligi; 3) qorabaroqning sho’rlangan tuproqda o’sishi; 4) sershox qirqbo’g’im sporofilining boshoqda halqa hosil qilib joylashganligi; 5) plaunlarda suvni ko’p yo’qotganda ham hayot faoliyatini saqlanishi; 6) otquloqda barg sathining katta bo’lishi; 7) zuhrasoch anteridiysida ko’p xivchinli spermatozoidni yetilishi; 8) sigirquyruqda bargning qalin tuklar bilan qoplanganligi; 9) yaltirboshda vegetatsiya davrining qisqa bo’lishi.

A) 1, 3, 7, 9 B) 2, 3, 4, 6 С) 1, 4, 7, 8 D) 2, 5, 8, 9
40.Hayvonlarda suv rejimiga bog‘liq holda moslanishning noto’g’risini toping
A) Morfologik moslanishlar hayvon organizmida suvni saqlashga qaratilgan moslanishlar hisoblanadi
B) Qushlar, sutemizuvchilar suv ichadi, suvda hamda quruqlikda yashovchi hayvonlar esa terisi orqali shimadi
C) Baqachanoqning chig‘anoqi suvni saqlashga qatatilgan bo‘ladi
D) hayvonlar tomonidan suvni qidirib topishga yo‘naltirilgan moslanish etiologic moslanish

41.Haroratga ko’ra Biokimyoviy moslanish noto’g’ri ifodalangan javobni toping.

A) olabug’ada Glikoprotein to’planishi orqali amalga oshadi
B) Anturiumda shaker miqdori ortishi orqali amalga oshadi
C) Monsterada past harorat ta’sirida hujayralari sitoplazmasida organik kislota, tuz konsentratsiyasi ortadi
D) sovuqqa chidamli o’simliklar suv kamayishi hisobiga sovuqqa bardoshli bo’ladi