MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Çox
şey uydurmaq olar, Qırx gün çəkməz ağ olar. N ə danışsa yağılar, Sev ən yara yapışmaz (82, 112). Nöqt əm var ki, Çürük olub, saxta olub, Ümidim üç nöqt ə olub... Bir işarəm od olsa da, Bir işarəm kül olubdur, Gümanım vergül olubdur (64, 22). «H əqiqi xəlqi duyğuların ifadəsi üçün xalq dili labüddür» (51, 108). Şair üçün xaldq dili, daha doğrusu, xəlqi ifadə tərzi onun b ədii məramını, poetik mühakimələrini daha təsirli aydınlaşdırmaq üçün olduqca əlverişli üslubi vasitədir. Digər üslubi layların rolunu azaltmadan qətiyyətlə demək lazımdır ki, bu sah ədə – xəlqi ifadə tərzinin təşəkkülündə frazeoloji dil va- hidl əri siqlətli tutum və miqyas kəsb edir. Onu xatırlatmaq ki- fay ətdir ki, frazeologizmlər poetik qənaətləri yekunlaşdırmaq anlarında, obrazın estetik səviyyəsini yüksəldərkən, bədii t əfəkkürün axarını bədii-estetik axtarışların məcrasına yön ədilərkən daha intensiv aktuallaşma xisləti nümayişq etdirir, şairi ana dilinin üslubuna tam sahib olmağa, xalq dilini sənətka- ran ə duymağa vadar edir. Folklor poetik təfəkküründən bəh- r ələnmək şəraiti formalaşdırır. «Folklor sənətkarlıq qüdrətini əks etdir ən bir məhək daşıdır ki, ondan istifadə etməyi bacaranlar h əm əsərlərinin təsir qüvvəsini artırır, həm də onların uzun müdd ət yaşamasını təmin edirlər» (7, 373). 123 Frazeoloji birl əşmələrin aktuallaşdırılaraq şeir nitqində işlədilməsi 1960-1980-ci illərdə söz sənətkarlarının poetik t əcrübəsində xüsusi çeviklik qazandı. Bu sahədəki zəngin ənənələri müasir poeziyada davam və inkişaf etdirən şairlər – R.Rza, B.Vahabzad ə, N.Xəzri, H.Arif, C.Novruz, M.Araz, Ə.Salahzadə, R.Rövşən, İ.İsmayılzadə, A.Laçınlı, N.Kəsəmənli, S.S ərxanlı, S.Rüstəmxanlı, Z.Yaqub... frazeoloji ifadələri aktuallaşdırmaqla xalq dili formalarının şeirə gətirilməsi nümun ələrini nümayiş etdirdilər və göstərdilər ki, sözün həqiqi m ənasında xalq ruhunun sətirlərə köçürülməsi dilin d ərinliklərindən qidalanır, bu dil özü ilə xalq mənəviyyatını t əcəssüm etdirir. Dahi rus mütəfəkkiri V.Q.Belinski təsadüfi de- m əmişdir ki, «Hər bir poeziya o zaman səmimidir ki, o, xəlqidir v ə özündə öz xalqının şəxsiyyətini, varlığını əks etdirir» (47, 5). Frazeologiya şeir dilinin xəlqiliyini qidalandıran faktordur. Çünki onlar özünd ə ulularımızın obrazlı təfəkkürünü yaşadır. Buna gör ə də frazeoloji novatorluq da əslində şair təfəkkürünün orijinal m əhsulu hesab edilə bilmir. Bu yenilik xalq təfəkkürünə, onun dil materiallarına söykənmədən reallaşa bilmir. O, bütün semantik-üslubi siql əti ilə xalq frazeologiyasının təkindən doğulur. Burada əsas aparıcı cəhət ondan ibarətdir ki, təsvir obyektin ə şair baxışı – poetik baxış frazeologizmin həqiqi semantik m ənasını üstələyir. Adım çıxdı, canım çıxdı o gündən, Adım çıxdı günüm yoxdu o gündən. G ələn atlı çirkabını üstümə, G ələn soxdu ayağını gözümə. ... Şumladılar, şumladılar, yordular, M ənə min cür dava-dərman verdilər (82, 5). Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|