Междуродная конференция академических наук

Lafaterning
fikriga ko’ra, 
Gyotening
geniyligi haqida eng ko’p darajada uning, 

---

МЕЖДУРОДНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ
АКАДЕМИЧЕСКИХ НАУК
 
36 
"burni dalolat beradiki, u Gyote pozisiyasining "mahsuldorligini, mazmuni va 
muhabbatini - qayd etadi".
Lafaterning o’limidan keyin ko’p o’tmay paydo bo’lgan yangi
xarakteriologik ta'limot frenologiya degan nom oldi. 
Frenologiya nemis vrachi Frans Gallning nomi bilan boqlangandir. Gallv 
ta'limotining asosida xarakterning barcha xususiyatlari bosh miya yarim 
sharlarida o’zlarining qat'iy ixtisoslashgan markazlarga ega degan tasdiq yotadi. 
Bu fazilatlarning rivojlanish darajasi miyaning tegishli qismlari kattaligiga 
to’g’ridan-to’g’ri bog’liqdir. Gallning maslagiga ko’ra, bosh suyaklari miyaning 
qavariq va chuqurcha joylariga aniq mos kelganligi uchun ham, uning ruhiy 
belgilarini aniq aytib berish uchun kishining bosh suyagiga bir nazar tashlash yoki 
shunchaki boshning "Bo’rtik joylarini" ushlab ko’rish aftidan yetarli bo’lsa kerak. 
Bu ta'limotda umuman miya yarim sharining tuzilishi shaxs xususiyatlariga 
bog’liq bo’ladi, degan to’g’ri boshlang’ich fikrdan tashqari barchasi nihoyat 
darajada noto’g’ridir. Organizmning nasliy xususiyatlari xarakter 
xususiyatlarining paydo bo’lishidagi shartlardan biridir. Xarakter xususiyatlari 
irsiyatning biologik qonuniyatlari bilan emas, balki ijtimoiy qonuniyatlar bilan 
belgilanadi (egizaklar). Egizaklar temperament xususiyatlari jihatdan o’xshasalar 
ham xarakter xislatlari bir-biridan farq qiladi. Xarakterning har bir xususiyati 
shaxs munosabatlari bilan bog’liqdir. Lekin, shaxs munosabatlari o’z navbatida 
ijtimoiy munosabatlar bilan belgilanadi. Kishining xarakteri tug’ma, doimiy va 
o’zgarmaydigan narsa emas. Hech bir bola mehnatsevar yoki dangasa, rostgo’y 
yoki yolg’onchi, qo’rqoq yoki jasur bo’lib tug’ilmaydi. Har bir odamning xarakteri, 
temperamenti asosida, ijtimoiy muhit ta'siri bilan, tarbiya, amaliy faoliyat 
jarayonida va kishining o’z-o’zini tarbiyalashi bilan taraqqiy qilib, o’zgarib boradi. 
Xarakterning taraqqiyoti kishining irodasi, aql-idroki va hissiyotlarining 
rivojlanib borishi bilan mustahkam bog’liqdir.
Psixologiya fanida xarakterga turlicha ta'rif berilishiga qaramay, uning 
asosiy belgilari ta'kidlanganligi bilan bir-biriga muvofiq tushadi. Masalan, shaxs 
xulqining tipik usullar bilan bog’liq faoliyat muomala va munosabatda namoyon 
bo’luvchi, mujassamlanuvchi uning barqaror xususiyatlari majmuasi xarakter 
deyiladi. Shaxsning jamiyatga nisbatan munosabatlari uning asosiy belgisi 
hisoblanadi. 
Xarakter 
 
deganda mazkur shaxs uchun tipik hisoblangan, faoliyat 
usullarida namoyon bo’ladigan, shaxsning turli sharoitlarga munosabati bilan 

---